Saga - 2010, Page 160

áherslur en hinn hvíti miðaldra evrópski karlmaður. Sagn fræðingar
endurspegluðu betur en fyrr flóru mannlífsins og fyrir bragðið urðu
sjónarmiðin sundurleitari og samræðan harðdrægari. Margir
fögnuðu þessum breytingum þótt fagið hefði við þær misst ákveðin
völd, ákveðinn trúverðugleika, því sagnfræðingarnir virtust ekki
geta komið sér saman um hvernig „sagan hefði í raun og veru verið“.
Félagssagnfræðingarnir sem skrifuðu námskrána í Banda ríkj un -
um, sem áður var vísað til, komu úr þessari fræðahefð. Gagn rýnin
sem þeir fengu á sig var meðal annars til komin vegna þessa að þeir
höfðu tekið „fólkið út úr faginu“ — einstaklingana úr sögunni — og
þarafleiðandi var sagnfræðin ekki lengur það hreyfiafl sem hún gat
verið til að sameina og sætta ólík sjónarmið í landi eins og Banda -
ríkjunum. Að auki voru þessir sagnfræðingar sakaðir um að halda á
lofti hugmyndafræði sem væri óþjóðleg — eiginlega alþjóðleg — um
frelsi, jöfnuð og bræðralag sem var auðveldur skotspónn afla í
Bandaríkjunum sem vildu leggja áherslu á frægð og ljóma frelsis-
hetjanna þar í landi — fyrirbæra sem gætu sameinað landsmenn
undir einu merki í stað þess að stuðla að sundrung meðal þeirra.
Viðbrögð félagssagnfræðinganna voru eins og áður sagði að ná sátt
um útgáfu sem flestir gætu fallist á. ef til vill með það í huga að
standa vörð um trúverðugleika fræðigreinarinnar; að halda í völd
hennar.
Í landi sagnanna
Þróun sagnfræðinnar í bandarísku þjóðlífi og víðar hefur komið
fram hér á landi í einni eða annarri mynd. Almennt má þó segja að
íslensk sagnfræði hafi verið nokkrum áratugum á eftir hugmyndum
sagnfræðinga annars staðar í heiminum. Orðrómur um dauða
gömlu stjórnmálasögunnar í íslensku samhengi er til dæmis stórlega
ýktur. Í níunda bindi Sögu Íslands, sem kom út 2009, er að finna
umfjöllun þar sem stjórnmál tímabilsins 1830–1874 eru talin megin-
einkenni þess. Gunnar karlsson prófessor emeritus er höfundurinn
en textinn sver sig í ætt við sagnfræði sem var lengi ríkjandi hér á
landi og víða um lönd á fyrri hluta 20. aldar og fyrstu tvo áratugina
eftir síðara stríð. Þannig heldur Gunnar því fram að saga stjórnmála
og stjórnskipunar tímabilsins sé það eina sem hafi horft til framfara
á þessum tíma. Þessa röksemd notar hann til að réttlæta pólitíska
umfjöllun um tímabilið í yfirliti sínu um öldina með þessum orðum:
„Á öðrum sviðum þjóðlífs en stjórnmálsviði var fátt um nýjungar á
sigurður gylfi magnússon160
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:06 Page 160