Saga - 2010, Side 168

um þesskonar vinnubrögð í Háskóla Íslands, en ég hygg að sama
megi einnig segja um fag eins og sagnfræðina sem ég hef fjallað um
í fyrri verkum mínum.32 Vandamálið er alþekkt í enn fleiri greinum
í háskólum um allan heim.33
Í fjórða lagi verður vísindasamfélagið alltaf að vera á varðbergi
gagnvart „stofnanamenningu háskóladeildanna“, þeim siðum og
háttum sem hópar manna tileinka sér til að tryggja stöðu sína og
áhrif innan þessa samfélags.34 Alkunna er að ákveðin „menning“
ríkir við afgreiðslu mála í deildum og stofnunum Háskóla Íslands.
Stundum er rætt um „fyrirtækjamenningu“ í umfjöllun um starfs-
anda stofnana og fyrirtækja í samfélaginu almennt og er þá verið að
vísa til ákveðinna starfshátta sem stýra einstaklingunum í vinnu
þeirra. Framsækin fyrirtæki og stofnanir leitast við að skilja þessa
„menningu“ og endurskoða hana með tilliti til starfseminnar frá ein-
um tíma til annars. Í Háskóla Íslands er að finna slíka „stofnana-
menningu“. Um hana fjalla ég í bókinni Akademísk helgisiðafræði
(2007) og tek þar dæmi af svari þáverandi formanns sagnfræðiskor-
ar við fyrirspurn minni um verklag Háskólans í máli sem mér tengd-
ist. Í svari skorarformanns kom fram hvernig sá hluti „menningar-
innar“ innan skorar virkaði þegar gengið væri til atkvæða um ýmis
mál á skorarfundum; það er nefnilega afar sjaldgæft að óskað sé
leynilegrar atkvæðagreiðslu þegar mál eru afgreidd, upplýsir for -
maðurinn í svarbréfi. Þetta verður að teljast afar sérkennileg tilhög-
un þegar menn leiða hugann að því að oft hljóta að koma upp mál á
fundum skora (deilda) í háskólum þar sem sjálfsagt og eðlilegt væri
að ganga til leynilegrar atkvæðagreiðslu til að koma í veg fyrir að
starfsmenn séu beittir óbeinum þrýstingi. Fyrir bragðið virðist margt
af því sem þar er tekið til umfjöllunar renna nánast sjálfkrafa í gegn á
fundum. Þar fyrir utan er engu líkara en að oft séu allir fegnir ef bara
„einhver“ lausn fæst á málum, lausn sem kemur í veg fyrir að þeir
sem sitja fundina þurfi að koma nálægt henni. Þessu ferli lýsi ég í
bókinni þar sem skýrt er hvernig viljasterkir einstaklingar geta farið
sigurður gylfi magnússon168
32 Sjá til dæmis ítarlega umfjöllun um verklag sagnfræðideildarinnar: Sigurður
Gylfi Magnússon, „eyðislóð. Um íslensku sögustofnunina“, Sögustríð, bls.
287–310.
33 Þetta kemur til dæmis fram í mörgum viðtölum sem tekin eru við sagn -
fræðinga í bók Mariu Lúcia Pallares-Burke, The New History. Confessions and
Conversations (London: Polity 2002).
34 Sjá til dæmis Michèle Lamont, How Professors Think. Inside the Curious World of
Academic Judgement (Cambridge, Mass.: Harvard University Press 2009).
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:06 Page 168