Saga - 2010, Page 234

sem um ræðir frekar en að þessi tími sé rammaður inn af höfundi út frá hug-
myndum og umræðum. Og þegar vísað er aftur í tímann er það oftar gert
að „frumkvæði“ sögupersónanna sjálfra frekar en höfundar. Með því að
vinna markvissar með tímasvið ritgerðarinnar hefði mátt skýra marga þætti
í þessari flóknu sögu mun betur, og eiginlega dettur mér engin önnur leið í
hug til að rökstyðja þá fullyrðingu mína en með tilbúnum dæmum.
Fyrst ætla ég að nefna kynjafræðilegt sjónarhorn, og það geri ég vegna
þess að hugmyndir um umhverfisfemínisma eru kynntar í fyrsta kafla rit-
gerðarinnar. Hugmyndir þessar koma hins vegar ekki meira við sögu í rit-
gerðinni, og er það einkennilegt út af fyrir sig en vekur þó enn meiri furðu
þar sem þráðurinn blasir svo að segja við í öllu meginmáli ritgerðarinnar allt
frá Brattholtskonunum til karlaveldis raforkufyrirtækja á 20. öld, frá afstöðu
kvennalistans til stórvirkjunarstefnu stjórnvalda á 9. áratugnum og að lok-
um til þess háa hlutfalls kvenna sem gegnt hefur embætti umhverfis ráð -
herra Íslendinga og viðhorfs stjórnvalda til þess embættis. Í ritgerðinni er
þetta fólk, hugmyndir þess og viðhorf algjörlega ótengd innbyrðis, lokað
inni í þeim framkvæmdum og frumvörpum sem það hafði afskipti af.
Annað hugmyndasögulegt viðfangsefni sem hefði verið nauðsynlegt að
einangra, svo flokka og greina mætti þá texta sem liggja til grundvallar
rannsókninni, eru tengsl umhverfisverndar við hugmyndafræðilegan bak-
grunn íslenskra stjórnmálaflokka. er eitthvað í hugmyndafræði jafnaðar-
stefnunnar sem gerir það að verkum að náttúruvernd á frekar heima þar í
flokki en meðal þeirra sem aðhyllast frjálshyggju? Þetta er áleitin spurning í
íslensku samhengi sem fræðimenn hafa enn ekki tekist á við af alvöru, svo ég
viti til, og reyndar má segja að stjórnmálamenn hafi orðið fyrri til að svara
henni með áherslum á umhverfisvernd undir merkjunum „hægri grænir“.
Hugmyndasögulega liggur spurningin nokkuð beint við, því eins og rætt er
í ritgerðinni kom stuðningur við nýtingu náttúruauðlinda á 3. áratugnum
ekki síst úr röðum vinstri manna, gjarnan í formi stéttabaráttu og andstöðu
við heimsvaldastefnu. Fyrstu skrefin í að veita náttúruvernd lagastoð voru
hins vegar tekin af þingmönnum og ráðherrum Sjálfstæðisflokks og Fram -
sóknarflokks. Í Laxárdeilunni tókust menn á þvert á flokkslínur enda líklegt
að þingmenn hafi þar dregið taum þeirra sem áttu hagsmuna að gæta. Þrír
framsóknarmenn, sem þá lögðu fram frumvarp um að ekki yrði heimilt að
stífla Laxá nema að fengnu samþykki Náttúruverndarráðs, virtust sam-
kvæmt öðrum tillögum sínum ekki andsnúnir því að breyta ásýnd Dettifoss
og Goðafoss. Málstaður náttúrunnar virðist þannig hafa flakkað á milli
flokka eftir því hvernig vindar blésu, og í ljósi þeirrar sögu mætti auðvitað
spyrja hvað hafi ráðið því að umhverfisverndarsjónarmið lentu með svo
afgerandi hætti á vinstri væng íslenskra stjórnmála mörgum áratugum síðar.
er skýringuna að finna í klofningi íslenskra vinstrimanna eða í þróun vinstri
stjórnmála og umhverfismála á heimsvísu? Og hver eru tengsl þeirra
umhverfissjónarmiða sem spruttu upp innan Alþýðubandalagsins á 9. ára-
sigrún pálsdóttir234
Saga haust 2010 — NOTA (9.5.)_Saga haust 2004 - NOTA 8.12.2010 11:06 Page 234