Skírnir - 01.04.2014, Qupperneq 13

SKÍRNIR
BANKAKERFIÐ KNÉSETT
11
jafnvel glæfralega með þessar mikilvægu eignir, eins og íslendingar
hafa nú fengið að reyna. Bankar, og þá sérstaklega kerfislega mikil-
vægir bankar, eru ólíkir flestum öðrum fyrirtækjum að því leyti að
ef þeir fara í þrot veldur það samfélaginu hlutfallslega meiri bú-
sifjum en ef slíkt hendir annarskonar rekstur og smærri fyrirtæki.
Það er því samfélaginu öllu mikilvægt að vandað sé til verka við sölu
þeirra.
Þegar allt ferlið við einkavæðingu íslensku bankanna þriggja er
skoðað, kemur í ljós að það fór fljótlega út af sporinu og einka-
væðingin mistókst. Tæpum sex árum eftir að henni lauk höfðu þrír
stærstu bankar landsins fallið — um 97% af bankakerfinu. Þegar
öll kurl voru komin til grafar höfðu 99% af bankakerfinu fallið
(EFTA Court 2013: 11; Johnsen 2014: 48).
Þar sem fyrir liggur að nýju bankarnir verði seldir á næstu árum
og núverandi eigendur hafa lýst því yfir að ekki sé um varanlegt
eignarhald þeirra að ræða, m.a. eignarhald ríkisins, er nauðsynlegt
að skoða hvað fór úrskeiðis, læra af þeim mistökum og fyrirbyggja
að sama ferli verði endurtekið.
Fyrri hluti einkavœðingar
Einkavæðing íslensku bankanna átti sér stað í nokkrum skrefum og
þó að sum þeirra væru góð voru önnur í miklu ósamræmi við þau
ágætu markmið sem höfð voru að leiðarljósi í upphafi.
I bréfi viðskiptaráðuneytisins til einkavæðingarnefndar, 15. júní
1998, sagði svo:
Lagt er til að hlutir verði seldir bæði á íslandi og erlendis og að einn bank-
inn, að minnsta kosti, verði skráður á London Stock Exchange og mögu-
lega í fleiri kauphöllum. Fyrir því eru tvær ástæður. í fyrsta lagi að stærð
sölunnar er sennilega meiri en innlendur markaður ræður almennilega við
á einu ári. Hin ástæðan er ósk um að erlendir fjárfestar taki þátt í því að
bjóða fjármálaþjónustu á íslandi.2
2 Rannsóknarnefnd Alþingis 2010, 1, 6. kafli: 230. Upprunalega á ensku: „It is
proposed to sell the shares both in Iceland and abroad, and to register at least one
of the banks at London Stock Exchange and possibly elsewhere. There are two