Skírnir - 01.04.2014, Síða 45

SKÍRNIR UM HANDFRJÁLSAN BÚNAÐ HUGANS ... 43
Alexanderssögu en um þá síðarnefndu sagði útgefandinn, Halldór
Laxness: „Hverjum manni sem ritar á íslensku, jafnvel á vorum dög-
um, ætti að verða til eftirdæmis sá hreinleiki og tignarbragur norræns
máls, sem hér birtist í samhæfingu við erlent efni."1
Og hvaða erlenda efni skyldi það nú hafa verið? Jú, til dæmis að
taka Hómer og kviðurnar kenndar við hann. Blasa ekki við líkindin
með Ódisseifi frá íþöku og Gunnari á Hlíðarenda? Báðir eru með
afbrigðum bogfimir og boginn er vopnið sem þeir heyja með sínar
úrslitaorrustur, Gunnar fellur, en Ódisseifur fer með sigur af hólmi.
I báðum tilvikum fer viðureignin fram á heimilum þeirra. Og eigin-
konur beggja koma við sögu, þær Hallgerður og Penelópa — það
eru þær sem gera gæfumuninn. Penelópa er hin trúa og dygga eigin-
kona Ódisseifs sem bregður ekki tryggð við hann þótt hann hafi
verið fjarverandi í nítján ár í bullandi framhjáhaldi, að auki marg-
talinn af. Hallgerður er hin hverflynda eiginkona Gunnars sem
Njáluhöfundur fer ekki dult með að hafi iðulega haldið fram hjá
honum þegar hann brá sér af bæ, hún heldur jafnvel friðil á heimili
þeirra hjóna. Heimili Ódisseifs aftur á móti er hersetið af vonfriðl-
um sem keppa um ástir Penelópu sem heldur þeim í skefjum með því
að segjast ekki ljá máls á hjúskaparmálum fyrr en hún hafi lokið við
að vefa teppi eitt mikið, sem hún síðan rekur upp jafnóðum um
nætur.
Báðar þessar hetjur dulbúast, Gunnar þegar hann bregður sér í
gervi Kaupahéðins til að leika á andstæðinga sína, atriði sem er satt
að segja harla utangarna í sögunni, nánast aðskotahlutur. Ódisseifur
dulbýst sem gamall flækingur til að blekkja vonbiðlana. Lokabar-
dagar beggja eru nánast kontrapunktískir: Ódisseifur ber sigurorð
af andstæðingum sínum þegar hann kemur boganum við og leggur
þá einn af öðrum með örvarskotum. I sinni úrslitaorrustu fellur
Gunnar þegar bogastrengurinn brestur og Hallgerður synjar hon-
um um lokk úr hári sínu.
Stundum munar litlu að líkindin séu nær orðrétt, samanber þessi
orð Ódisseifs:
1 Alexanderssaga, útgefin að frumkvæði Halldórs Kiljans Laxness, Heimskringla
1945, bls. 5.