Skírnir - 01.04.2014, Page 46
44
PÉTUR GUNNARSSON
SKÍRNIR
meðan ég hef örvar til að verjast með, munu þeir ekki fá
hrakið mig frá dyrunum, þó ég sé einn.“
Og Gunnar:
„... þeir munu mig aldrei fá sótt, meðan ég kem boganum við.“
Fleira mætti nefna hnýsilegt úr Alexanders sögu sem kveikir
hugrenningartengsl við Njálu. Þar er til dæmis talað um „bleika
akra“ sem einnig var lagt í munn Gunnari á Hlíðarenda þegar hann
leit upp til hlíðarinnar og mælti þá setningu sem ekki ólíklega yrði
kosin frægasta setning íslenskra bókmennta ef efnt yrði til net-
kosningar: „Fögur er hlíðin, svo að mér hefur hún aldrei jafnfögur
sýnst, bleikir akrar ..." og svo framvegis.
Um „bleika akra“ segir Einar Ólafur Sveinsson í formála að
Njálu: „Ég hef ekki rekist nema á einn stað annan, þar sem þau
koma fyrir saman, en það er í Alexanders sögu. Og Einar bætir við:
„Mér er gjarnt að hugsa mér, að höfundur Njálu hafi þekkt þessa frá-
sögn og hafi hún kveikt í honum, þegar hann skóp hina fullkomnu
andstæðu hennar, söguna af hetjunni, sem sneri aftur.“
Og tek ég að sjálfsögðu undir það. Þar með er ekki sagt að ég vilji
gera Brand ábóta að höfundi Njálu, margir aðrir verðugir eru ugg-
laust í Þykkvabæjarklaustri. Og meðal annarra orða: því skyldu ekki
fleiri en einn hafa komið að samningu sögunnar? Einskonar Klaustur-
port, samanber Vesturport, og kann að skýra þráláta hugmynd um
að verkið sé í raun tvær sögur, Gunnarssaga og Njálssaga. Þannig
samdi Shakespeare og þannig samdi Brecht. Fyrir nú utan að höf-
undarhugtakið var ekki til á miðöldum í þeirri höfundarréttar-
merkingu sem við leggjum í það og hefur blásið út í slíka ofurstærð
að kreditlisti einnar stuttmyndar getur auðveldlega orðið lengri en
myndin sjálf.
En þótt leitin að höfundi Njálu sé dæmd til að mistakast ætti ekki
að vera ofverkið okkar að fara úr nútímaskónum áður en við
göngum inn á svið sögunnar. Til þess njótum við atbeina allskonar
fræðinga sem hafa í verkum sínum leitt í ljós muninn á okkur og
þeim. Ég nefni til dæmis sagnfræðinginn franska, Jacques Le Goff
og verk hans Une histoire du corps au Moyen Age (Saga líkamans á