Skírnir - 01.04.2014, Page 51

NJÖRÐUR SIGURJÓNSSON
Hljóðmenning Alþingis
Inngangur
í grjótvegg í viðbyggingu Alþingis er hljóðverk eftir Ólöfu
Nordal sem heitir Vituð ér enn — eða hvat? Nafn verksins vísar til
Völuspár en verkið er hringlaga, eins og myllusteinn eða skjöldur,
og unnið úr samskonar grágrýti og sjá má víða í alþingishúsinu og
einkennir útlit hússins. I miðju skjaldarins er gat eða op en þar
heyrist í lágværri kvenrödd ef eyrað er lagt við og skynjari sem er
inni í gatinu nemur hreyfingu fyrir utan. Á vef Alþingis er verkinu
lýst þannig að ef „áhorfandinn/áheyrandinn leggur vangann að
opinu heyrist hljóðmynd í veggnum, setning, setningabrot, orð eða
hljóð“ („Um Alþingishúsið" e.d.). Búnaðurinn í verkinu hvíslar
ýmis vísdómsorð eða brotakenndan boðskap, eins og til dæmis
„Enginn veit sína ævina ...“ — en þar enda skilaboðin því að þetta
eru brot og ógreinileg speki. I lýsingu á upplifuninni á vef Alþingis
segir að skilaboðin úr veggnum séu „eins konar safn hug- og orð-
taka sem liggja í samvitund þjóðarinnar“og að „hljótt og kalt bergið
öðlast rödd og líf, líkt og við þekkjum úr þjóðsögunum, líkist völvu
sem flytur okkur véfrétt eða einfaldlega rómi lands og þjóðar“
(„Um Alþingishúsið“ e.d.). Verkið vísar þar með til íslenskrar
hljóðmenningar og hljóðstýringar en staðsetning þess í húsakynn-
um Alþings gæti varla verið meira viðeigandi. Er einhver að hlusta
á rödd í köldu bergi? Hvað um „róm lands og þjóðar" — hefur
hann einhverja merkingu? Hver er hljóðmenning Alþingis?
Hljóðmenning er sá hluti hins skynjaða veruleika þar sem við
beinum athygli að hljóði, notkun hljóðs og merkingu (Bull og Black
2004). Þá er það sett í öndvegi sem berst okkur til eyrna, það sem við
heyrum eða jafnvel greinum ekki, það sem við hlustum eftir eða það
sem við tökum ekki eftir að við heyrum (Schafer 1993). Hljóðmenn-
ing er ríkur þáttur í umhverfi okkar en við gefum henni sjaldan
Skírnir, 188. ár (vor2014)