Skírnir - 01.04.2014, Side 57

SKÍRNIR
HLJÓÐMENNING ALÞINGIS
55
Hamraborgin er því mikilvægur hluti sameiginlegrar minningar Is-
lendinga um hinn forna þingstað og jafnvel sjálfstæði þjóðarinnar
(Birgir Hermannsson 2011: 39-42), en Jónas Hallgrímsson orðar
það þannig að búinn sé til úr bálastorku „bergkastali frjálsri þjóð“
(Jónas Hallgrímsson 1989).
Deilur höfðu staðið um það hvar hið endurreista Alþingi ætti
að vera staðsett, í Reykjavík eða á Þingvöllum, en Alþingi hafði frá
árinu 1845 haft aðstöðu fyrir sumarþing sín í húsi Lærða skólans í
Reykjavík sem var og er reisulegt timburhús. Það er ekki síður
mikilvægt í þessu samhengi að nýtt alþingishús átti að gegna marg-
víslegu hlutverki. Það þurfti að geta hýst stiftsbókasafnið en það
hafði verið á lofti dómkirkjunnar og aukist mjög að vöxtum eftir
að bóka- og handritasafn Jóns Sigurðssonar var keypt. Þá átti al-
þingishúsið að hýsa forngripasafnið sem einnig hafði alltof lítið
rými á lofti dómkirkjunnar. Því var alþingishúsið frá upphafi hugs-
að sem menningarstofnun, varðveislu- og sýningarstaður fyrir
mikilvæga hluti er tengjast íslenskum menningararfi. Þá má minn-
ast þess að rök Hilmars Finsen landshöfðingja fyrir því að húsið
fengi ekki stað á Arnarhóli — en Tryggvi Gunnarson og meirihluti
alþingis var fylgjandi því staðarvali — voru þau að safnahús ætti
ekki heima á svo afskekktum stað utan bæjarins. Þó að þau rök hafi
ekki verið eins fráleit þá og í dag (Bergsteinn Jónsson 1972: 7) þá
heldur Grímur Thomsen því fram að Finsen hafi einkum haft
áhyggjur af því að túnið á hólnum, sem hann hafði sjálfur til nytja,
myndi skerðast við framkvæmdina (Grímur Thomsen 1880: 107).
Alþingishús sem stæði efst á Arnarhóli hefði yfir sér annað yfir-
bragð og hefði aðra hljóðvist en það hús sem stendur við Austurvöll
í dag.
Grjót hefur margvíslegar merkingu en auk þess að tákna öryggi
og traust, felst í því ákveðinn varanleiki sem eftirsóttur er í umgjörð
valdastofnana. Steinar hafa löngum táknað visku en það er líka
merki um vald (kraft, möguleika) í sjálfu sér að reisa minnismerki úr
steini og það má sjá á byggingarsögu mannkyns allt frá forsögu-
legum megalítum til pýramída og kastala. I íslenskri þjóðtrú og
menningu eru steinar tengdir álfum og tröllum en tengingar við
þögn og einangrun eru einnig sterkar: að ganga í björg, vera stein-