Skírnir - 01.04.2014, Page 58

56
NJÖRÐUR SIGURJÓNSSON
SKÍRNIR
runninn, grjóthalda kjafti og þegja eins og steinn. Það er athyglis-
vert að hamraveggirnir í Almannagjá voru líklega notaðir til hljóð-
mögnunar á þingfundum en grágrýtið í alþingishúsinu virkar sem
hljóðeinangrun frá hávaðanum að utan. Grjótið virkar sem virkis-
veggur til verndar hljóðhelgi bergkastalans.
Hljómur laganna
En hljóðheimur Alþingis er ekki einungis verndaður af grágrýtis-
veggjum og öryggisvörðum. Um hljóðmenningu Alþingis gilda
nefnilega ýmis lög og reglur sem framfylgt er af kostgæfni þegar á
þarf að halda.
Lög eru í eðli sínu formleg og nauðsynlegt að þau séu sem
skýrust og í samræmi við stjórnarskrá, og eftir atvikum önnur lög
eða alþjóðasamninga. Löggjafarhlutverk Alþingis mótar störf þess
og hljóðheim, því þó að lög séu fyrst og fremst hljóður bókstafur
(eftir að þeirri skyldu var létt af lögsögumönnum að „segja upp lög-
þáttu alla á þremur sumrum hverjum" eins og segir í Grágás) þá
hefur eðli lagatextans, alvarleiki og sparlegt orðalag, ljóslega áhrif á
umræður sem þeim tengjast. Lögin eru ekki háð því að nokkur einn
maður muni og geti farið með þau og þau eru óháð geðþótta mæl-
andans eða túlkunum í ræðu. Lögin sem bæði móta störf þingsins
og eru hlutverk þess, eru „þögul og þurr“ og sækja styrk sinn í það
að vera óháð aðstæðum eða áheyrendum.4
I stjórnarskrá lýðveldisins Islands frá 1944, sem segir til um
stjórnskipan ríkisins og hlutverk Alþingis, er kveðið á um að fundir
Alþingis skulu haldnir í „heyranda hljóði“.5 Hér er rétt að rifja það
4 Hér er ekki tækifæri til að fara nánar út í fagurfræði laga og lagakerfisins en
nokkuð hefur verið ritað um það efni. Ennfremur leiðum við hér hjá okkur
umræðu um „anda laganna* og á hvern hátt umræður um lög og greinargerðir, sem
fluttar eru í þingsal, hafa áhrif á virkni þeirra og túlkun. Ágætt yfirlitsrit um fag-
urfræði laga er til dæmis bók Desmond Mandersons (2000), Songs Without Music:
Aesthetic Dimensions of Law and Justice.
5 Þingmenn hafa einnig möguleika á að halda fundi sína fyrir luktum dyrum ef þeim
býður svo við að horfa og um það atriði er fjallað í 57. grein stjórnarskrárinnar,
en hún hljóðar svo: „Fundir Alþingis skulu haldnir í heyranda hljóði. Þó getur
forseti eða svo margir þingmenn sem til er tekið í þingsköpum krafist, að öllum