Skírnir - 01.04.2014, Qupperneq 59

SKÍRNIR
HLJÓÐMENNING ALÞINGIS
57
upp að í íslensku er „hljóð“ margrætt orð sem merkir ólíka hluti og
reyndar svo ólíka að merkingarnar eru í raun andstæður: „þögn“
og „hávaði“. Hljóð getur því þýtt árás á þögnina eða árás á hávað-
ann, allt eftir því hver merkingin er hverju sinni. I samhengi stjórn-
arskrárinnar þýðir „í heyranda hljóði“ það að fundirnir skulu opnir
almenningi, að hver sem er eigi að geta hlustað á það sem fram fer
á þingfundum, enda Alþingi kosið af almenningi. I þessu samhengi
er þó einnig rétt að benda á að hugmyndin um „í heyranda hljóði“
felur í sér ósagða eða undirskilda merkingu en það er hin mikilvæga
afmörkun á milli þingmanna og annarra. Mörk á milli þeirra sem
eru inni og þeirra sem eru fyrir utan. Þannig er „utanþingsmönnum“
eins og það heitir í stjórnarskránni, boðið að hlýða á það sem fram
fer en það er tiltekið að þeim er ekki boðið til þess að taka þátt eða
hafa áhrif á fundinn.
Þá er ekki aðeins um að ræða að utanþingsmenn skuli hafa sig lítt
í frammi við þingfundi, að ekki megi trufla störf þingsins, heldur
ríkir þar nokkurskonar „hljóðhelgi“. Þannig segir í 36. grein stjórnar-
skrárinnar að Alþingi sé „friðheilagt" og að enginn megi „raska friði
þess né frelsi". Aukinheldur geta áheyrendur ekki komið neinum
málefnum að við Alþingi sjálft því eins og kemur fram í 55. grein má
Alþingi ekki taka við neinu málefni nema einhver þingmanna eða
ráðherra flytji það. Áheyrendum er því gert að vera hljóðir og trufla
ekki þingið með hávaða, en þeir mega leggja eyrun við því sem fram
fer í þingsal. Þingfundir eru síðan kirfilega afmarkaðir í tíma og
rúmi af frekar lögum sem um þá gilda og hefðum sem haldnar eru í
heiðri. I 4. grein aðgangsreglna í alþingishúsi segir til dæmis að þegar
þingfundur standi sé aðgangur „eingöngu heimill þingmönnum og
þeim starfsmönnum þingsins sem starfa í tengslum við þingfundi“.
Vilji utanþingsmaður hinsvegar hlusta og upplifa hljóðheim
Alþingis eru til þess fyrst og fremst tvær leiðir: Annarsvegar er hægt
að koma á þingpalla á fundartíma og hlýða á umræður í þinginu. Á
hinn bóginn er hægt að hlýða og horfa á útsendingar á vef og í sjón-
varpi bæði beint og af upptökum.
utanþingsmönnum sé vísað burt, og sker þá þingfundur úr, hvort ræða skuli málið
í heyranda hljóði eða fyrir luktum dyrum.“