Skírnir - 01.04.2014, Síða 77

SKÍRNIR
KRISTMANN GUÐMUNDSSON
75
(1994: 522) telur að það taki tvær kynslóðir fyrir rithöfunda að festa
sig í sessi sem viðurkenndir höfundar. Duun og Undset hafa fest sig
í sessi sem viðurkenndir ásamt Hamsun og Tarjei Vesaas frá þessu
tímabili (Hagen o.fl. 2007, 2009). Allt eru þetta velþekktir höfundar
í skandinavískum bókmenntum í dag. Kristmann tilheyrir stórum
hópi höfunda sem voru þekktir og mikið lesnir á sinni samtíð, en
hafa síðan fallið í gleymskunnar dá. Höfundur eins og Johan Falk-
berget er einnig í þessum hópi, en hann var á sínum tíma talinn lík-
legur til að fá Nóbelsverðlaunin. Kristmann tilheyrir því góðum
hópi rithöfunda þótt þeim hafi ekki tekist að festa sig í sessi og lifa
af meðal yngri kynslóða. En Kristmann er einnig að einhverju leyti
utangarðsmaður í norskum bókmenntum. Hann var íslenskur en
skrifaði og gaf út bækur á norsku. Bækur Kristmanns tilheyra því
norskum bókmenntum og því hefði ekkert átt að standa í vegi fyrir
því að þær yrðu hluti af norskri bókmenntasögu ef grundvöllur
hefði verið fyrir því að fjalla um þær þar. Kristmann fékk inngöngu
í Den Norske Forfatterforening árið 1930 (Ringdal 1993: 519), en
það felur í sér viðurkenningu á starfi hans sem rithöfundar.2 For-
sendan fyrir inngöngu í Rithöfundafélagið var að menn skrifuðu
fagurbókmenntir og bókmenntaráð félagsins skar úr um hverjir
fengu inngöngu.
Noregur varð seint sjálfstætt ríki í samanburði við margar aðrar
þjóðir. Ástæðurnar eru af sögulegum rótum spunnar; Noregur var
hluti af Danmörku fram til 1814 og var eftir það í ríkjasambandi við
Svíþjóð fram til 1905. „Den nye og vitale ,arbeidsdagenc som tar til
i Norge etter 1905 er i en viss forstand ogsá várt farvel til Europa,"
skrifar Per Thomas Andersen (1984: 3). Þessi tímamót í sögu
þjóðarinnar gerðu að verkum að ný tegund bókmennta leit dagsins
ljós; nýraunsæislegar skáldsögur. Undset, Duun, Bojer og Falkberg-
et eru fulltrúar fyrir nýraunsæið í norskum bókmenntum. Eldri
bókmenntafræðingar hafa skilgreint verk þeirra sem „dikterisk kart-
2 Innganga Kristmanns í Rithöfundafélagið varð tilefni til umræðna árið 1934, en á
þeim tíma var deilt um hvort Daninn Aksel Sandemose ætti að fá inngöngu í
félagið (Ringdal 1993: 144). Sandemose fékk að lokum inngöngu í það en rithöf-
undarferill hans sýnir einnig að það er hægt að verða viðurkenndur höfundur „í
öðru landi“ en því sem maður hefur fæðst í (Hagen 2007).