Skírnir - 01.04.2014, Qupperneq 88

86
HEMING GUJORD
SKÍRNIR
það er erfitt að sætta sig við þær, en þær gera að verkum að textinn
fer að minna á afþreyingarbókmenntir. Sem dæmi um þetta vil ég
bara nefna eitt dæmi sem segir frá ástarfundum Ragnars, óskilget-
ins sonar Halldórs, og Ingu á Dyjavaka:
[...] Sá bnide han seg ned og kysset henne.
Og Inga pá Dyjavaka lot det skje; — kysset imot liksom provende. Sá
tok hun ham plutselig om halsen med begge armer, klemte ham ned til sig
og drakk av hans munn, stadig fastere og vildere, som en der lenge har lidt
av torst. -
„Jeg elsker dig, Inga!“ hvisket han og reiste sig op. Det varmet gjen-
nem hele ham som en feberbolge, det á si de ord. — Forundret sá han pá ver-
den omkring sig. — Himmelen rodmet mot kveld og áser kastet skygger.
- Han sá over havet, heien og fjellene; blikket stanset ved jokelen mens han
oplevde en forunderlig stund: Himmelbláet sank ned i ham, det var som
han selv blev til ett med lysningen over den hvite, fjerne bre. — (266)
Hér er hlutlægum stíl fornbókmenntanna stefnt gegn tilfinninga-
semi og væmni og það gerir að verkum að textann er ekki hægt að
skilgreina sem nútímalegan. Ef þessi sena hefði verið máluð á léreft
hefði hún verið flokkuð sem kitsch, þ.e. ódýr, fjöldaframleidd list.
Kristmann Guðmundsson var vinsæll höfundur, en bækur hans
sverja sig oft í ætt afþreyingabókmennta. Þegar frásagnir af þessu
tagi koma einnig fyrir í hans bestu bókum vitnar það um að gæði
bóka hans eru misjöfn.
„Poetokraten“
Ættardeilan í Livets morgen heldur áfram í skáldsögunni Sigmar
sem kom út árið 1930. En í þessari sögu er einnig fjallað um þau
átök sem áttu sér stað í samtímanum og snúast um nútímavæðingu,
frjálshyggju og verkalýðsbaráttu. Sigmar er metnaðarfull skáldsaga
því að höfundur ætlar sér ekki einungis að leysa ættardeilurnar
heldur einnig þær félagslegu deilur sem áttu sér stað í samfélaginu.
Kristmann gerir hér efnahagskreppuna á hinum erfiða fjórða ára-
tug að viðfangsefni sínu. Og þegar hann reynir að finna lausn á
félagslegum átökum samtímans gerir hann það í anda svonefnds