Skírnir - 01.04.2014, Side 93

KRISTÍN LOFTSDÓTTIR OG MÁR WOLFGANG MIXA
Bankar í ljóma þjóðernishyggju
Efnahagshrunið, hnattvæðing og menning
Inngangur
Innan um snyrtilega bunka af kynningarefni á Landsbókasafni-
Háskólabókasafni er að finna lítinn bækling frá Landsbankanum
sem líklega var gefinn út á hápunkti útrásarinnar svokölluðu. Á
forsíðu stendur í yfirskrift: „Við þekkjum okkar fólk.“ Á hverri
opnu er myndskreyting öðrum megin og stuttur texti hinum megin.
Það merkilega er að í bæklingnum eru engar upplýsingar um starf-
semi bankans, þjónustu eða í raun neitt sem viðkemur bankastarf-
semi. Tilgangur bæklingsins, samkvæmt inngangi hans, er að minna
á „að starfsfólk Landbankans hefur gegnt lykilhlutverki í framfara-
skrefum íslensku þjóðarinnar í meira en 100 ár“. Bæklingurinn fjöl-
yrðir þó ekki um þetta hlutverk heldur „heillandi sérkenni“ Islend-
inga sem gera „okkur einstök“ eins og það er orðað í bæklingnum.
Einkavæðingu þriggja stærstu bankanna á Islandi lauk árið 2003 en
markmið hennar var meðal annars að „veita bönkunum framtíðar-
sóknarfæri og góða arðsemi“ eins og segir í fréttatilkynningu frá
forsætisráðuneytinu (Forsætisráðuneytið 2002). Mikið af kynning-
arefni bankanna var borið inn á hvert heimili landsins — eins og
mögulega var raunin með þennan bækling — og átti þátt í að gera
banka hluta af daglegum veruleika fólks. Aðeins fimm árum eftir
einkavæðingu tók íslenska ríkið bankana yfir til að forða þeim frá
gjaldþroti. Erlendir kröfuhafar töpuðu því sem nemur tvöföldu
virði allra fasteigna á Islandi (Már Wolfgang Mixa 2011). Bankar
léku hér lykilhlutverk því að íslenskir fjárfestar voru annaðhvort
bankarnir sjálfir eða félög studd dyggilega af bönkunum.
Samhliða því að íslenskir bankar urðu hluti af alþjóðlegu fjár-
málakerfi voru þeir endurskilgreindir á Islandi út frá þjóðernis-
legum hugmyndum. Endurskilgreiningin á hlutverki bankanna
Skímir, 188. ár (vor 2014)