Skírnir - 01.04.2014, Page 103

SKÍRNIR BANKAR f LJÓMA ÞJÓÐERNISHYGGJU 101
í ljósi þess að ráðamenn höfðu lítinn áhuga á að tengjast
alþjóðlegu fjármálaumhverfi á þann hátt að erlendum aðilum væri
boðið að eiga ráðandi hlut í bönkum á Islandi má segja að önnur
tegund alþjóðavæðingar íslenskra banka hafi hafist með þessum
auknu umsvifum íslenskra fjárfesta sem voru annaðhvort bankarnir
sjálfir eða félög studd dyggilega af þeim. Forstjóri Kaupþings sagði
til dæmis á lokuðum fundi að fyrirtækið stefndi að því að verða eins
og fjárfestingarbankinn Merrill Lynch,8 sem Kaupþing hafði ný-
verið heimsótt, og sumir starfsmenn bankans sögðu í gríni að þeir
væru að verða eins og Goldman Sachs á íslandi (Ásgeir Jónsson
2009). Líkt og nánar er fjallað um í næsta hluta greinarinnar mátti
brátt sjá í fjölmiðlum og ræðum ráðamanna hugtakið „útrásarvík-
ingar“ í tengslum við þessi kaup íslendinga erlendis, en eignarhald
fjölmiðla var í sívaxandi mæli að færast í hendur stærstu viðskipta-
vina og eigenda bankanna (Alda Guðrún Áskelsdóttir 2009). í stað
þess að vísa til íslensks bankakerfis sem staðbundins kerfis var
myndað hugtak sem var samofið hugmyndum um óljósa víkinga-
arfleifð íslands (Kristín Loftsdóttir 2009).
Alþjóðavœðing og þjóðernishyggja
Leggja má áherslu á að þegar einkavæðingarferli bankanna var lokið
var þessi vöxtur banka og verðbréfamarkaða íslands sögulega
óþekktur í veröldinni. íslenska hlutabréfavísitalan hækkaði um 56%
árið 2003, 59% árið 2004 og 64% árið 2005 sem samsvarar fjórfaldri
hækkun vísitölunnar (Gylfi Magnússon 2006).9 Jafnvel samanborið
við aðra hlutabréfamarkaði, sem hækkuðu líka mikið á sama tíma-
bili, var hækkun íslenskra hlutabréfa áberandi mest. Mynd 2 sýnir
vel hversu hratt íslenska hlutabréfavísitalan hækkaði miðað við
8 Þetta kom fram í viðtali við bankastarfsmann sem vann náið með Kaupþingi á
þessum árum.
9 Til samanburðar var mesta sögulega hækkun hlutabréfa í Bandaríkjunum árið
1933 þegar að hlutabréfavísitalan hækkaði um 54% (Fridson 1998), en sú hækkun
kom í kjölfar tæplega 90% lækkunar á gengi hlutabréfa í skugga kreppunnar
miklu. Hér er verið að vísaíhækkun á almannaksári frá 1. janúar til 31. desember.
S&P 500 hlutabréfavísitalan í Bandaríkjunum hækkaði til dæmis um rúmlega 66%
frá mars 2009 fram í mars 2010.