Skírnir - 01.04.2014, Síða 119

SKÍRNIR
MAGNÚS EIRÍKSSON
117
I. Yfirlit yfir ævi Magnúsar og helstu ritverk hans3
A. Lífshlaup Magnúsar
Magnús Eiríksson fæddist þann 21. júní 18064, elstur fimm barna Ei-
ríks Grímssonar (d. 1812) bónda á Skinnalóni á Melrakkasléttu og
prestsdótturinnar Þorbjargar Stefánsdóttur (d. 1841). Magnús
brautskráðist úr Bessastaðaskóla árið 1829 með hæstu einkunn þeirra
stúdenta sem þá luku námi og fluttist árið 1831 til Kaupmannahafnar
þar sem hann hóf nám í guðfræði við Kaupmannahafnarháskóla. Þar
einbeitti Magnús sér einkum að rannsóknum á Biblíunni og biblíu-
skýringum og skapaði sér brátt sess sem afbragðs biblíuskýrandi.
Eftir að hafa lokið embættisprófi í guðfræði þann 28. apríl 1837, aftur
með lofsamlegum vitnisburði, starfaði Magnús á árunum 1838 til
1847 sem manudukt0r eða einka-aðstoðarkennari í guðfræði við há-
skólann. Um tíma var Magnús eftirsóttur kennari, einkum vegna
ritskýringa sinna á Gamla og Nýja testamentinu. Staðföst andstaða
hans við hina rómuðu háspekilegu guðfræði (speculative theology)
Hans Lassen Martensen (1808-1884), sem var þá rísandi stjarna í
guðfræðideildinni, gróf þó jafnt og þétt undan orðspori Magnúsar og
eftirspurn eftir þjónustu hans sem aðstoðarkennara fór ört minnk-
andi. Þetta varð til þess að Magnús lenti í alvarlegum fjárhags-
kröggum, einkum vegna þess að hann neyddist þá til að gefa út
ritverk sín á eigin kostnað. I neyð sinni bað Magnús jafnvel Kierke-
gaard um fjárhagsaðstoð en þeirri beiðni hans var hafnað.5
Andstaða Magnúsar gegn Martensen var kveikjan að næstum
öllum ritverkum hans á árunum 1844 til 1850. Helstu ásakanir
Magnúsar beindust að hinni háspekilegu guðfræði Martensens sem
upphefur mannkynið í guðatölu með þeim afleiðingum að andstæða
Guðs og manns og jafnframt „allra trúarbragða máist út og eyði-
3 Til nánari upplýsingar, sjá Ágúst Hákonarson Bjarnason 1924; Eiríkur Albertsson
1938; Schreiber 2009,2012. Samantekt Magnúsar sjálfs um rithöfundarferil sinn er
sérlega fróðleg, sjá Magnús Eiríksson 1875.
4 Sjá Ágúst Hákonarson Bjarnason 1924: 42 (neðanmálsgrein 1).
5 Sjábréf Magnúsar til Kierkegaards frá 14. október 1847, og kuldalegt svar Kierke-
gaards (líklega) frá sama degi í Kierkegaard 1997-2013 (SKS 28): 370-372 (Bréf
245) og 372 (Bréf 246).