Skírnir - 01.04.2014, Side 120

118
GERHARD SCHREIBER
SKÍRNIR
leggist" (Magnús Eiríksson 1846: 95-96). Ólíkt Kierkegaard sem
gætti þess að dulbúa gagnrýni sína á Martensen með óbeinum til-
vitnunum og „dullyklum“ eins og Jon Stewart (2003: 278) hefur
sýnt fram á, hikaði Magnús ekki við að fordæma Martensen opin-
skátt og umbúðalaust fyrir fræði sín. Árásir Magnúsar á Martensen
urðu æ beinskeyttari sem kom ekki síst til af hinum sérkennilegu
viðbrögðum Martensens sem í stað þess að bregðast efnislega við
ásökunum Magnúsar kaus að svara þeim með þóttafullri þögn.
I niðurlagi bókarinnar Dr. Martensens trykte moralske Para-
grapher (1846) náði ádeila Magnúsar við Martensen nýjum hæðum
þegar hann hótaði honum opinberri lögsókn. Ef Martensen sæi ekki
sóma sinn í að segja starfi sínu lausu, eða honum sagt upp af yfir-
mönnum skólans, áskildi Magnús sér rétt til að lögsækja Marten-
sen fyrir að vera „sviksamlegur og óheiðarlegur kennari... sem með
boðskap sínum græfi undan og tortímdi allri sannri trú og innsta
kjarna og dýpstu rótum trúarbragðanna" (158-159). Magnús fylgdi
eftir hótun sinni þegar jafnvel þessi orð dugðu ekki til að kalla fram
viðbrögð hjá Martensen, en Magnús taldi Martensen fara að ráðum
Jakobs Peter Mynster biskups (1775-1854), sem hefði „ráðlagt
[Martensen] að svara engu“ (Magnús Eiríksson 1849: II). I júní-
mánuði árið 1847 lagði Magnús málið fram í bréfi til sjálfs Kristjáns
VIII konungs, þar sem hann jafnframt „kvartaði undan stjórn-
háttum og framgangi landsstjórnarinnar í ýmsum öðrum málum
sem frekar heyra undir svið stjórnmálanna“ (II). Vegna þessara um-
kvartana, sem Magnús hafði tjáð svo hreinskilnislega, höfðaði hans
hátign mál á hendur Magnúsi í formi svokallaðs General-
fiskalsag, eða „almennrar málshöfðunar". Sú málshöfðun var raunar
látin niður falla þegar lýst var yfir almennri sakaruppgjöf þann 20.
janúar 1848 í kjölfar þess að Friðrik VII tók við krúnunni.
Fjárhagserfiðleikar Magnúsar, sem höfðu fylgt honum allt frá
fimmta áratugnum, virtust árið 1856 hafa snúist, að minnsta kosti um
stund, til betri vegar þegar umsókn hans um prestsembætti á Islandi
var samþykkt fyrir tilstuðlan Flelga Guðmundssonar Thordersen
biskups íslands (1794-1867). Skömmu eftir að Magnús hafði sam-
þykkt að taka við stöðunni afturkallaði hann umsókn sína sem rekja
mátti til þeirra róttæku breytinga sem guðfræði hans, og jafnframt