Skírnir - 01.04.2014, Page 130

128
GERHARD SCHREIBER
SKÍRNIR
í Kunne vi elske Nœsten som os selv? (1870) leitast Magnús við
að skýra loksins hinn „æðsta og hreinasta kærleika“ (14) sem Jesús
og postularnir boðuðu — og að aðgreina sinn eigin skilning á
kristnum kærleika með skýrum hætti frá skilningi Kierkegaards í
bók hans Kjerlighedens Gjerninger (1847). Andstætt hinni „ýktu“
og „díalektísku" (Magnús Eiríksson 1875: 103) hugmynd Kierke-
gaards um náungakærleikann sem hann telur vera „skipandi kær-
leika“ („Þú skalt elska náungann“) (Magnús Eiríksson 1870: 5),
setur Kristur í staðinn fram „göfuga“ og „einfalda" (jákvætt skilið)
kenningu um kærleika (45-48).
I ritgerðinni Paulus og Christus (1871) leitast Magnús við að
sýna fram á hið róttæka ósamræmi sem er á milli réttlætingarkenn-
ingar Páls og boðskapar Jesú Krists.21 Hjá Páli sjáum við skírskotun
í hina fornu gyðinglegu kenningu um fórnarlambið þegar Kristi er
fórnað til að frelsa allt mannkynið frá syndum sínum (í eitt skipti
fyrir öll) en Kristur boði aftur á móti hið sanna samfélag við Guð
og hvernig fyrirgefningu syndanna sé miðlað með beinum hætti í
hinni „himnesku dæmisögu ‘ (64) um týnda sauðinn í Lúkasarguð-
spjalli, kafla 15. Þeim mun fjarlægari í tíma og rúmi sem þessi kenn-
ing varð Kristi Palestínu, þeim mun útþynntari varð hún.
I sinni síðustu bók,Joderog Christne (1873), rís gagnrýni Magn-
úsar hvað hæst, bæði á Biblíuna og hina trúfræðilegu hefð kirkj-
unnar, þegar hann leggur til rannsókn á þessu tvennu með sögulega
gagnrýni að leiðarljósi, einkum þó með tilliti til kenningarinnar um
guðdómleika Krists. I þessari bók leitast Magnús við að skýra sögu-
lega hið „upprunalega samkomulag á milli kristinna og gyðing-
dóms“ (24), með því að rannsaka líf og boðskap Jesú. Þegar öllu er
á botninn hvolft skilgreindi Jesús sig sem „þjón Guðs og gyðing-
legan umbótasinna“ (24). Það hvarflaði aldrei að honum að skil-
greina sjálfan sig sem Guð. Fylgjendur Jesú töldu hann aðeins vera
„Messías", þeirra „kristnidómur" var í raun aðeins „endurbættur
gyðingdómur“. Miskunnarlaus fölsun á hinum „upprunalega postul-
lega lærdómi" um Jesú hófst á „umbrotatímabilinu“ undir lok ann-
arrar aldar — og náði hámarki árið 325 e.Kr. þegar kirkjuþingið í
21 Sjá Magnús Eiríksson 1871: 15-16, 258-260.