Skírnir - 01.04.2014, Side 133

SKÍRNIR
MAGNÚS EIRÍKSSON
131
Kierkegaard í október 1847 minntist hann á að hann hefði heyrt af
þessum orðrómi á liðnu sumri. I ljósi þess að Magnús virðist hafa
leitað aftur til Kierkegaards með bón um frekari fjárstuðning, lagði
hann eftirfarandi til: „Ef þú óttast að það verði gert opinbert að þú
hafir hjálpað mér í andstöðu minni gegn Martensen og fleiri enn
áhrifameiri mönnum — skulum við, ef þér býður svo við, halda því
leyndu.“32
Rúmum tveimur árum síðar sá Kierkegaard enn á ný ástæðu til
að birta opinber mótmæli gegn Magnúsi. I þetta sinn kom það til
vegna fullyrðinga Magnúsar í bókinni Speculativ Rettroenhed (1849)
þar sem hann segir að Kierkegaard hafi „hæðst að“ Martensen og
guðfræði hans „víða í ritum sínum“ (108), einkum þó í Afsluttende
uvidenskahelig Efterskrift. I uppkasti sem ber titilinn „I tilefni um-
mæla í síðustu bók Magnúsar Eiríkssonar Speculativ Rettroenhed“33,
undirstrikar Kierkegaard enn á ný að hann nefni Martensen hvergi
þar á nafn og að bókin sé „meðvitað sett upp með þeim hætti að sögu-
sviðið sé fremur Þýskaland en Danmörk".34 Sem höfundur hafi hann
skilið bókina sem „dönsk andmæli gegn hugleiðingum samtímans."35
Hin undirliggjandi ástæða fyrir óánægju Kierkegaards með hrós
Magnúsar og þá túlkun hans að í ritum Kierkegaards megi finna
gagnrýni á Martensen liggur í því hvernig ágreiningi Kierkegaards
sjálfs var háttað við Martensen. Einnig er það ástæða þess að hann
neitar að gerast bandamaður Magnúsar og að styðja andspyrnu hans
(fjárhagslega). Nánar tiltekið liggur ástæðan í aðferðinni sem Kierke-
gaard beitti í þeirri rimmu. Sú fullyrðing Kierkegaards að ádeila
hans í Afsluttende uvidenskabelig Efterskrift hafi ekki (líka) verið
beint að Martensen stenst ekki skoðun nema að því marki að Mar-
tensen er hvergi getið með beinum hœtti í bókinni sem viðfangi
gagnrýninnar. Það er dæmigert fyrir Kierkegaard, jafnt í þessu sem
og öðrum ritum sem hann gefur út undir dulnefni, að þar „forðast
hann meðvitað að nefna menn sínum réttum nöfnum" (Stewart
2003: 454) og gætir þess að fela gagnrýni á samtímamenn sína með
32 Kierkegaard 1997-2013 (SKS 28): 371 (Bréf 245).
33 Sjá Kierkegaard 1968-1978 (Pap. X-6 B 128): 170-171.
34 Kierkegaard 1968-1978 (Pap. X-6 B 128): 170.
35 Kierkegaard 1968-1978 (Pap. X-6 B 128): 170.