Skírnir - 01.04.2014, Page 135

SKÍRNIR
MAGNÚS EIRÍKSSON
133
aðrir höfundar39 „stælu“40 hugmyndum úr ritum hans til að nýta
sjálfum sér til framdráttar. Síðast en ekki síst má nefna orðróminn
sem gekk í Kaupmannahöfn um að Kierkegaard hafi stutt Magnús
fjárhagslega. Þrátt fyrir þetta stillti Kierkegaard sig um að birta
nokkur andmæli gegn Magnúsi á meðan hann lifði — þökk sé hinu
siðferðilega og trúarlega „stolti" sem hann lýsir í uppköstum sínum.
Þessi sameiginlega andstaða gegn Martensen og háspekilegri
guðfræði hans varð til þess að Magnúsi fannst hann hafa taugar til
Kierkegaards. Einmitt á þeim forsendum bað Magnús Kierkegaard
um fjárstuðning í bréfi sínu: „Eg hef oft velt því fyrir mér hvers
vegna þú hefur verið svo óviljugur að veita mér stuðning í gegnum
tíðina, því að þú hlýtur að hafa séð að ég er einn af fáum sem hafa
róið í sömu eða sambærilega átt og þú sjálfur.“41 Ósanngjarnt væri,
bæði gagnvart Magnúsi sem sjálfstæðum hugsuði og einnig vegna
hinnar sjálfstæðu þróunar á hugsun hans og tilgangi, að líta ekki svo
á að hann hafi verið óháður guðfræðilegum viðhorfum Kierke-
gaards.42 Með þessu er þó ekki sagt að Magnús virði ekki Kierke-
gaard í ákveðnum efnisatriðum.43 Rétt er þó að benda á að Magnús
fann fyrir grundvallarágreiningi milli sín og Kierkegaards allt frá
því að hann gaf út ritið Tro, Overtro og Vantro (1846). Þessi ágrein-
ingur snerist um lykilatriði í lífi og ritstörfum beggja þessara
hugsuða, nefnilega, hvernig beri að skilja kristna trú.
B. Theophilus Nicolaus: Er trúin þverstæða og
„íkraftifjarstœðu“ (1850)
í fyrri hluta þessarar greinar var vikið að því að þegar í Tro, Overtro
og Vantro (1846) hafi Magnús komið fram með stutta en snjalla
gagnrýni á þann skilning á trúnni að hún „byggi á fjarstæðu“ eins
og Kierkegaard hélt fram undir dulnefninu Johannes de silentio í
41 Kierkegaard 1997-2013 (SKS 28): 371 (Bréf 245). Sjá einnig Magnús Eiríksson
1855, einkum hin persónulega athugasemd undir lokin, þar sem Magnús leggur
áherslu að hann hafi „aldrei“ verið „skuldbundinn eða háður“ (nr. 93, pistill 16)
um Kierkegaard.
42 Eins og haldið er fram, t.d. af Theunissen 1979: 147.
43 Sjá, t.d., Magnús Eiríksson 1846: 106-109 (neðanmálsgrein).