Skírnir - 01.04.2014, Page 138
136
GERHARD SCHREIBER
SKÍRNIR
mitt „í þeim kristindómi sem barst okkur frá forfeðrum okkar"
(175), og hafi ályktað út frá þeim upphafspunkti að hin kristna trú
sé grundvölluð á sömu fjarstæðu. Þrátt fyrir allt áleit Theophilus
Nicolaus það skiljanlegt að Climacus skyldi lenda í þessari villu:
„Ef við göngum afdráttarlaust út frá kenningum kirkjunnar munum
við þegar öllu er á botninn hvolft verða að gangast við því að lög-
málið um fjarstæðuna sé í raun lögmál trúarinnar, því fyrir hvern
hugsandi og trúarlega þenkjandi huga virðast þessar kenningar
vissulega innihalda margt sem er fjarstæðukennt og þversagnar-
kennt“ (178). I samræmi við þetta ráðleggur Theophilus Nicolaus,
undir lok bókarinnar, Climacus að „endurhugsa“ hugmyndina um
„þverstæðuna" einu sinni enn „frá grunni,“ og fylgja kjörorðunum
„Prófið allt, haldið því sem gott er“.45
C. Drög Kierkegaards að opinberu svari við gagnrýni
Magnúsar Eiríkssonar
Auk nokkurra dagbókarfærslna46 sem flokka má sem viðbrögð við
gagnrýni Magnúsar í Er Troen et Paradox og „i Kraft af det Ab-
surde“?, geyma óbirt skrif Kierkegaards einnig drög að og brot úr
svarbréfum til Theophilusar Nicholaus sem ætluð hafa verið til birt-
ingar, rituð ýmist undir dulnefnunum Johannes Climacus, Johannes
de silentio og Anti-Climacus.
I útgáfu Climacusar hefst atlagan að Theophilus Nicolaus á því
að benda á að viðurkenning á kenningum kirkjunnar leiði óhjá-
kvæmilega til þess að „lögmálið um fjarstæðuna verði lögmál trúar-
innar“ (Magnús Eiríksson 1850: 178). Climacus heldur því raunar
fram að þessi deila staðfesti einfaldlega skilning Climacusar á krist-
indómnum sem „þverstæðu" og svari jafnframt spurningunni sem
Theophilus Nicolaus varpar fram með titli bókar sinnar. Climacus
sjái sér samt ekki fært að skírskota frekar til röksemdafærslu
Theophilusar Nicolaus vegna þeirrar einkennilegu beygju sem hún
45 Magnús Eiríksson 1850: 180-181; sjá I Þess 5:21.
46 Sjá, t.d., Kierkegaard 1997-2013 (SKS 23): 176-177 (NB17:19); 177-178
(NB17:21); 182-183 (NB17:28); 197-198 (NB17:50).