Skírnir - 01.04.2014, Page 157

SKÍRNIR
GUÐDÓMURINN ER DÝR
155
ingu hverjum þeim sem hana snertir eða hugsar um hana. Og ekki
er það aðeins hin mótsagnakennda náttúra bannhelginnar sem sogar
til sín breyska og hvatvísa menn, veika fyrir freistingum, heldur líka
sú staðreynd að maðurinn sættir sig ekki við takmarkanir skyn-
seminnar og þolir illa uppsetta múra sem gefa fyrirheit um æðri
veruleika handan þeirra. Og því stærri og ógnvænlegri sem bann-
helgin er, því hærra hrópar hún á mennina. Aðeins í dauðanum
sjálfum eiga sér stað tengslin/gegnumbrotið inn í helgustu vé mann-
legrar víddar handan við elstu bannhelgina — hið ómögulega.
Þessi elsta bannhelgi, harðneskjulega rammaverkið utan um
jarðlífið, grindverkið sem varðveitir æxlun og dauða, hið ómögulega,
er óbein reynsla gegnumbrotsins á þessari bannhelgi; það er hið
ómögulega hjá Bataille og skilyrði Raunarinnar hjá Jacques Lacan,
eða hin hinstu mörk:4 Raunin er það sem alltaf er á sama stað, segir
Lacan (1992: 85). Snertingin við raunina er harkaleg, hún er óhagg-
anlegur botn, ofan á hana hlaðast táknin, reynslan, fæðing og dauði,
haugur af fyrirbærum/tilfinningum sem aldrei er hægt að komast í
tæri við; utan við tungumálið. Raunin er hið ómögulega (Lacan
1998: 167).
En stundum er eins og maður reki sig í harðan botninn, og þar
kemur frumspekin til sögunnar í ljóðrænu, hreinni orðlausri til-
finningu, trú. Svo virðist sem tilvera terra incognita, ókunna svæðis-
ins, hvíli því að nokkru leyti á von sem lesa má úr augnaráði
hlutveruleikans, af öllu því sem er aðgengilegt, utan bannhelgi, eins
og eitthvað sem birtingarmyndirnar vilja segja okkur en mega
hvorki né geta; það er þegar búið að stilla öllu fram, þetta er fram-
4 Til erum mörg hugtök í íslensku um reynslu mannsins af heiminum og eru þau
mikið á reiki í umræðunni, bókmenntum og fræðum. Mér finnst ágætt og til ein-
földunar að skipta upp heimi reynslunnar með eftirfarandi hætti: Raunveruleiki:
Viðurkenndur / samþykktur valdatengdur veruleiki, reynsla almennings stjórnuð
af kennivaldi og efnahagi (fölsuð birtingarmynd raunarinnar). Veruleiki: Per-
sónubinding / afstæði / skáldskapur. Raunvera: Innri reynsla / tilfinningar /
raunin í verunni. Raun: Núningur sköpunar / eyðing / lífssnerting / dauðasnert-
ing / kjarni persónu / raunveru / sköpun án skáldskapar / harka / fjarvera / tómið
/ alger kyrrstaða. Vera: Dvölin í núinu / hugmynd / friðhelg andrá / eilífð /
guðsminni. Friðhelg andrá er skurður fortíðar og framtíðar: núið; það sem
islamskir dulhyggjumenn (t.a.m. súfistar) kalla guðs minningu.