Skírnir - 01.04.2014, Page 160
158
ÓFEIGUR SIGURÐSSON
SKÍRNIR
er hvort tveggja í senn ofsjálf og vansjálf6 Og hvert tungumál hefur
sína hugsun, hver tilfinning sitt tungumál, hvert tungumál sinn tíma.
Gnægð af tilfinningalegri óreiðu og innri reynslu er ekki hægt að
koma í orð, ýmsar kenndir og skynjanir eru læstar inni í taugakerf-
inu, og eru því fyrir okkur merkingarlaus að því leyti að við getum
ekki tjáð þær við aðra, til dæmis í heimi draumanna. Þarna markast
tungumálaleg takmörk okkar, en auðvitað er hægt á tjá sig eftir
öðrum leiðum, eins og með listum, listir eru einnig nokkurs konar
tungumál, tjáning að minnstakosti; tungumál óhlutbundinna til-
finninga sem á í samskiptum við sín mörk. Samt sem áður erum við
óralangt frá því að geta tjáð allar okkar hugsanir og skynjanir, og enn
lengra frá því að geta átt samskipti við aldagamalt hyldýpið innra
með okkur, bannhelgissýki og gegnumbrotssýki forfeðra okkar og
mæðra, við alla undirheimana sem greypst hafa inn í gagnasafn gen-
anna sem svartir bannblettir um tugþúsundir ára.
Við getum séð að augað er gáttin að innri reynslu. Augað markar
mæri tungumálsins og sker línu milli birtingamynda heimsins og
opnar upp hinn innri heim sýndar og raunar með gegnumbroti.
Augað varpar heiminum á hvolf inn í augnbotninn og lýsir upp
myrkan helli höfuðkúpunnar; augað sem gluggi heilagrar sálar sem
við viljum vernda fyrir óþægindum: við lokum augunum eins og
víggirtum hliðum á meðan inni í hellinum gerjast myndir af öllu því
sem augað óttast og þráir: sólinni, dauðanum og augum annarra.
6 Hugtök eru verkfæri og verkfæri framlenging á líkamanum drifin áfram af skorti
á eiginleikum hans og vöntun á hæfni; hugtök eru verkfæri andans, vaxtabroddur
sjálfsins, og skortur á hugtökum mætti því kalla vansjálf \ ofgnóttina ofsjálf, því oft
gætir ákaflegrar vanstillingar og óheppilegrar notkunar á innihaldi verkfærakist-
unnar.