Skírnir - 01.04.2014, Page 164

162
EIRÍKUR BERGMANN
SKÍRNIR
Goðsagnir
I alþjóðlegum fjölmiðlum urðu til lífseigar goðsagnir um kreppuna
á Islandi. Þrjár megingoðsagnir lifðu á mismunandi tíma. Haustið
2008 lýstu alþjóðlegir fjölmiðlar íslandi sem gjaldþrota ríki sem í
áratugi yrði rjúkandi rúst í efnahagslegu tilliti (sjá nánar Chartier
2011). Sagt var að fólk flýði unnvörpum landið sem ætti sér varla
viðreisnar von. í kjölfar Búsáhaldabyltingarinnar var ísland hins
vegar álitið það ríki sem gengið hefði lengst í að hreinsa til eftir
óheilbrigðan bólutíma, með byltingu almennings gegn valdstjórn-
inni, höfnun þess að yfirtaka skuldir fjármálavíkinganna, með viða-
miklum pólitískum umbótum, meðal annars því að almenningur
skrifaði eigin stjórnarskrá. Að auki hefði langur armur réttvísinnar
náð til bæði bankamanna og stjórnmálamanna sem væru nú flestir
á bak við lás og slá. Það voru einkum fjölmiðlar í Suður-Evrópu, til
dæmis El Pais á Spáni, sem héldu byltingargoðsögninni á lofti og
litu til íslands sem mögulegrar fyrirmyndar við endurskipulagningu
samfélaga sinna. I kjölfar alþingiskosninganna 2013 snerist sagan á
ný þegar fjölmiðlar heimsins greindu frá því í einlægri undrun að
gamla gengið sem bæri ábyrgð á hörmungunum væri aftur komið til
valda.
Allar þessar goðsagnir eru efnislega rangar. Island var tiltölulega
fljótt að ná sér út úr verstu efnahagsþrengingunum þótt kerfisgall-
inn hamli enn víðtækari efnahagslegri framþróun, Búsáhaldabylt-
ingin feykti vissulega laskaðri ríkisstjórn frá völdum en pólitískar
umbætur hafa hins vegar látið á sér standa, og þó svo að sömu
stjórnmálaflokkar og ríktu lengst af á bólutímanum hafi aftur kom-
ist til valda þá hefur nánast orðið allsherjar endurnýjun í forystu
þeirra, sér í lagi í Framsóknarflokknum.
Bólueinkenni íslensks efnahagslífs
Umfram flest önnur vestræn hagkerfi einkennist íslenskt efnahags-
líf af ítrekuðum bólumyndunum og efnahagslegum áföllum sem
fylgja í kjölfarið (sjá nánar Bergmann 2014b: 2. kafli). Þessi bólu-
myndun verður gjarnan til í endurteknum átökum á milli áherslu á