Skírnir - 01.04.2014, Page 213

SKÍRNIR
ADONIS f BAÐKARINU
211
hvorki lauslætisdrósir né vændiskonur, þær eru öllu fremur tákn-
myndir fyrir hin háleitu og draumkenndu markmið þeirrar tónlistar
sem hreinsar okkur af viðjum efnisheimsins til þess að höndla hinn
andlega sannleika og þar með fegurðina í sinni hreinustu mynd. Eins
konar gyðjur listarinnar og þeirrar tónlistar sem sameinar ástina og
löngunina eftir hinu fagra eins og segir í Samdrykkju Platons. Þetta
er undirstrikað með konunni sem sækir silfurtært og hreinsandi
vatnið í þróna. Það er hin apollónska tónlist sem hér er stefnt að, og
það eru sveitapilturinn og fjárhirðirinn sem trufla þessa göfgandi at-
höfn með nærveru sinni og stöðva flutninginn. (Sjá ítarlega umfjöllun
um Sveitakonsertinn og goðsögumyndir Tizians í bók Agosto Gen-
tili, Da Tiziano a Tiziano — Mito e allegoria nella cultura veneziana
del ánquecento (Milano 1980, Feltrinelli editore). Sú niðurstaða Gen-
tili að þáttur Tizians í þessu verki sé afgerandi er sannfærandi í Ijósi
samanburðar við seinni verk Tizians og Giorgione).
Þessi túlkun á Sveitakonsert Tizians og Giorgione verður enn
augljósari þegar litið er til málverksins Amor sacro eprofano (Heilög
og veraldleg ást), sem Tizian málaði einn skömmu síðar (1514). Hér
er steinþróin með vatninu orðin miðlæg og hreinsandi og frjóvg-
andi máttur þess um leið. Viðfangsefnið er ekki lengur tónlistin,
heldur ástin sem er tákngerð með tveim konum, annarri nakinni og
hinni klæddri, sem sitja á steinþró úr hvítum marmara með ígreiptri
lágmynd, steinþró sem greinilega er líkkista frá rómverskum tíma,
sem hefur verið breytt í vatnsþró. Á milli kvennanna er lítill Eros
sem sullar í vatninu. Á þróarbarminum er silfurdiskur með rósa-
blöðum og klædda konan heldur um rósavönd með annarri hendi en
skál með hinni. Onnur ermin á kjólnum og skórinn sem kemur
undan kjólfaldinum eru rauð, rétt eins og slæðan sem nakta konan
sveipar um sig. Á þróarveggnum er vatnskrani eða stútur þar sem
silfurtær vatnsbuna vellur fram og vökvar rósarunnann sem þar vex
og skyggir að hluta á lágmyndina sem virðist sýna tamningu hests
(tamningu ástríðna) og „refsingu Erosar", sem einnig varðar hemil-
inn á ástríðunum. Á þrónni má líka sjá útskorið skjaldarmerki
hægra megin við kranann. Ljóst er að öll þessi mynd er hlaðin vís-
unum, og ekkert er hér sett inn í myndflötinn af tilviljun frekar en
í öðrum verkum Tizians. Af þeim mörgu vísunum sem hér má finna