Tímarit Máls og menningar - 01.06.2013, Blaðsíða 142

D ó m a r u m b æ k u r
142 TMM 2013 · 2
með gulum tönnunum sem eru „beittar
eins og í fiski“ (10). Lísa kallar hann
„ófreskju“ (103–4). Og Martinetti lýsir
föður sínum svo:
Þar sem hann stóð blindfullur við grind-
verkið minnti hann á dýr en ekki mann.
Og þannig upplifði ég hann, sem rándýr.
Illskan tær og útreiknuð. Hvar og hvenær
er næst hægt að læsa klónum … (93)
Þessi birtingarmynd hins illa tengist
biblíulegum undirtón verksins, en líta
má svo á að skáldsögurnar tvær lýsi
paradísarmissi og paradísarheimt. Í
upphafi er áhyggjulaus drengur á leið
heim úr skólanum og hann kemur við í
almenningsgarði sem er sælureitur,
Eden. Í þeirri paradís er þó höggormur í
líki barnaperrans og jójóið hans er rautt
og kringlótt eins og epli. Drengurinn
glatar sinni paradís við það að neyta
hins forboðna ávaxtar af skilningstré
góðs og ills. Vegna brotsins er honum
„jörðin bölvuð“, eins og það er orðað í
Fyrstu Mósebók (3, 17), og um langa
hríð finnur hann ekki aftur veginn að
lífsins tré. Fyrir Lísu lýsir svo aðdrag-
anda þess að hann ratar á þann veg á ný.
Hann endurfæðist um síðir til Paradísar,
etur af lífsins tré og öðlast ódauðleika,
sbr. orð Fyrstu Mósebókar:
Drottinn Guð sagði: „Sjá, maðurinn er
orðinn sem einn af oss, þar sem hann veit
skyn góðs og ills. Aðeins að hann rétti nú
ekki út hönd sína og taki einnig af lífsins
tré og eti, og lifi eilíf lega! (3, 22)
Í blómaskoðunarferð þeirra Montags og
Martinettis, sem er farin til að „njóta
eilífs lífs um stund“ (31) og lýkur með
mikilli matarorgíu, eru fjölmargar vís-
anir sem styrkja þessi tengsl við goðsög-
una. Hljómsveit spilar lag Led Zeppelin,
Stairway to Heaven, og hið eilífa birtist
í líki jarðneskrar fegurðar: „Blómstrandi
kirsuberjatré við tjörnina, fullkomið
póstkort úr narsissískri eilífð“ (23).
Þegar frá líður sigrast Montag á þeirri
barnafóbíu sem hafði hrjáð hann alla tíð
frá því að á honum var brotið og himna-
ríki opnast honum í samræmi við orð
Matteusarguðspjalls: „Leyfið börnunum
að koma til mín, varnið þeim eigi, því
að slíkra er himnaríki“ (19, 14). Að
lokum er barnaníðingurinn handtekinn
og mun hljóta sinn dóm líkt og högg-
ormurinn í Fyrstu Mósebók: „Af því að
þú gjörðir þetta, skalt þú vera bölvaður
meðal alls fénaðarins og allra dýra
merkurinnar“ (3, 14).
Skáldsagnagerð Steinunnar Sigurðar-
dóttur hefur frá upphafi einkennst af
frumlegum efnistökum og það á einnig
við um þessa bók. Flóknum sálarlífslýs-
ingum er miðlað með hraðri og lipurri
frásögn. Stíllinn er talmálslegur og jarð-
bundinn, laus við alla mælgi og hátíð-
leika. Samtöl eru á víxl átakanleg og
skopleg og atburðarás oft óvænt og
kostuleg. Textinn er margslunginn,
ofinn úr fjölbreyttum lýrískum, goð-
sögulegum og heimspekilegum þáttum
en breytist líka um hríð í spennusögu
með tilheyrandi leit að sönnunargögn-
um, handtöku hins seka og maklegum
málagjöldum. Af hinni goðsögulegu
umgjörð leiðir að andstæður góðs og ills
eru hér dregnar býsna skýrum dráttum.
Höfundi tekst þó með stílgaldri sínum
og færni að forðast melódramatískar
öfgar. Léttleiki og hugmyndauðgi vega
upp á móti alvarleika söguefnisins svo
úr verður áhrifamikið og fjölþætt verk
markað sterkri samkennd með ofbeldis-
þolendunum.