Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 12

Það er jafn mikilvægt fyrir hjúkrunarfræðinga að hlúa að og
stunda reglubundna geðrækt eins og að stunda reglubundna
líkamsrækt, segir dr. gísli kort kristófersson, geðhjúkrun-
arfræðingur, lektor og formaður hjúkrunarfræðideildar há-
skólans á akureyri.
gísli kort kristófersson stóð fyrir vinnusmiðjunni núvit-
und fyrir hjúkrunarfræðinga á ráðstefnunni hjúkrun 2017. all-
flestir þátttakendur þekktu til hugmyndafræði núvitundar enda
núvitundarmeðferð verið mikið til umfjöllunar og rannsóknar
hér á landi sem erlendis. Í doktorsrannsókn sinni beindi gísli
kort sjónum sínum að áhrifum núvitundarmeðferðar (e. mind-
fulness based intervention) á einkenni þunglyndis, kvíða,
lífsgæða og fleira meðal einstaklinga með fíknisjúkdóma og
heilaskaða (kristofersson, 2012). Í vinnusmiðjunni kynnti gísli
rannsóknir sem styðja notkun núvitundar til að minnka streitu,
koma í veg fyrir kulnun í starfi og styrkja innri stjórnrót meðal
hjúkrunarfræðinga. jafnframt fjallaði hann um áhættu og
ávinning sem fólginn er í notkun núvitundar. Einnig fór hann
yfir grunnatriði núvitundar og kenndi þátttakendum æfingar
sem þeir geta notað til að takast á við streitu í starfi og einkalífi.
Ekki henta sömu lausnir öllum
gísli byrjaði erindi sitt á því að kynna 10. lögmál jante: Þú skalt
ekki halda að þú getir kennt okkur eitthvað (Sandemose, 1933)
og minnti viðstadda hjúkrunarfræðinga á að það sé ekkert sem
virki fyrir alla nema vatn og súrefni. Þetta var áhugaverð kynn-
ing á viðfangsefni vinnusmiðjunnar, að nota eina af megin -
stoðum hugmyndafræði núvitundar: æðruleysi, vísa í ára tuga -
gamlar heimildir og gefa þátttakendum strax til kynna að ekki
henti sömu lausnir öllum nema þá lausnir sem varða lífs-
nauðsynlegar grunnþarfir hverrar manneskju. Áður en hann
hóf að kynna inntak hugmyndafræði núvitundar velti hann því
upp að svo virtist sem ákveðnar fagstéttir vildu eigna sér
fræðilegar hugmyndir og kastaði fram þeirri spurningu til þátt-
takenda hvaða fagstétt hefði eignað sér hugmyndafræði núvit-
undar — án þess að svara spurningunni beint. Líkt og gísli
kort leyfi ég lesendum að velta fyrir sér svarinu.
Núvitundin er vöðvi sem þarf að þjálfa
líkt og aðra vöðva
Talið er að núvitund byggist á hugmyndafræði sem á sér meira
en 2500 ára sögu. Megininntakið er að fólk beini athyglinni að
augnablikinu og dæmi ekki það sem það verður vart við. nú-
vitund gerir kleift að mæta mótlæti með skýrleika, stöðugleika,
innsæi og æðruleysi og tilgangurinn er að temja sér meðvitaða
athygli á núinu. Þetta er gert með ýmsum æfingum því núvit-
undin er eins og vöðvi sem þarf að þjálfa líkt og aðra vöðva.
núvitund er almennt viðhorf um sátt, vera opinn og forvitinn
og með núvitund er hægt að rjúfa vítahring áreitis og van-
hugsaðra viðbragða. gísli lýsti tengslum núvitundar og sam-
skipta enda átti það vel við þar sem störf hjúkrunarfræðinga
snúast ekki aðeins mjög mikið um samskipti heldur hafa sam-
skipti þeirra við skjólstæðingana oft meðferðarlegt gildi. gísli
sagði núvitundaræfingarnar leiða til þess að þeir sem þær
stunduðu stöldruðu við eitt andartak í núvitund á milli áreitis
og svars, þar af leiðandi yrðu samskiptin meðvitaðri; með -
vitaðar athafnir tækju við af ómeðvituðum viðbrögðum.
„Núvitund er almenn geðrækt
í sjálfu sér“
En hvað gerir núvitund fyrir hjúkrunarfræðinga sérstaklega?
gísli benti á að núvitund er almenn geðrækt í sjálfu sér og jafn
mikilvægt fyrir hjúkrunarfræðinga að hlúa að og stunda reglu-
bundna geðrækt eins og að stunda reglubundna líkamsrækt.
núvitund gerir hjúkrunarfræðingum einnig kleift að vera
meira til staðar — vera hér og nú í augnablikinu — og það leiðir
til þess að skjólstæðingar þeirra, aðstandendur og samstarfsfólk
finna sterkar fyrir nærveru þeirra. hjúkrunarfræðingarnir eru
nær þeim af því þeir gefa sér tíma til að vera viðstaddir. Búið
væri að sýna fram á að hjúkrunarfræðingar, sem stunda núvit-
und reglulega, búa yfir meiri næmni, skilningi og þolinmæði,
sterkari nærveru og tengslum og auknu innsæi. hvað sjúk-
lingana varðar lagði gísli áherslu á að einn helsti kostur núvit-
undar sem meðferðarúrræðis væri að hún gengi vel með
öðrum úrræðum. Þannig væri hægt að stunda núvitundarhug-
leiðslu samhliða göngu eða hlaupum og samhliða samtals -
meðferð og lyfjameðferð vegna geðröskunar og hún væri
gagn legt úrræði við streitu og álagi í vinnu og einkalífi. gísli
benti loks á að núvitund ætti ekki alltaf við og að ákveðið
12 tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 93. árg. 2017
„Það á engin fagstétt hugmyndafræði núvitundar“
Aðalbjörg Stefanía Helgadóttir
Áður en hann hóf að kynna inntak hugmynda -
fræði núvitundar velti hann því upp að svo virt-
ist sem ákveðnar fagstéttir vildu eigna sér
fræði legar hugmyndir og kastaði fram þeirri
spurningu til þátttakenda hvaða fagstétt hefði
eignað sér hugmyndafræði núvitundar — án
þess að svara spurningunni beint