Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 47

nýlegar doktorsvarnir í hjúkrunarfræði
tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 93. árg. 2017 47
Gagnsemi sjónhimnusúrefnismælinga
við mat á súrefnisbúskap í systemísku
blóðrásinni
Meginmarkmið doktorsritgerðar Þórunnar Scheving Elíasdóttur var að meta hvort
hægt sé að nota sjónhimnusúrefnismælingar til að áætla súrefnismettun í miðlægri
blóðrás sem hingað til hefur ekki verið mögulegt nema með ífarandi inngripum. Sam-
felld mæling á súrefnismettun slagæðablóðs með púlsoximæli er staðlað verklag við
vöktun sjúklinga, t.a.m á gjörgæslu, við bráðar aðstæður á vettvangi og við svæfingar
og slævingar á skurðstofum. Slíkar mælingar takmarkast við útæðar (peripheral cir-
culation) og geta verið óáreiðanlegar þegar líkaminn dregur úr blóðflæði til útlima,
t.d. í losti eftir alvarlega áverka og bráða sjúkdóma. Sjónhimnan er hluti miðtauga-
kerfisins og eru sjónhimnuæðar því miðlægar æðar sem samsvara súrefnisástandi
miðtaugakerfisins að nokkru leyti.
Sjónhimnusúrefnismælingar álitlegur kostur
við mat á súrefnismettun nýbura
Súrefnismettun sjónhimnuæða var mæld hjá fólki með miðbláæðarlokun sem veldur
staðbundnum súrefnisskorti í innri sjónhimnunni; hjá sjúklingum með alvarlega lang-
vinna lungnateppu sem einkennist af kerfisbundnum súrefnisskorti og hjá heil-
brigðum einstaklingum til að meta kerfisbundin áhrif innandaðs súrefnis. að auki
voru teknar myndir af nýburum með leysiskanna-augnbotnamyndavél og fyrr-
greindum hugbúnaði sem búið var að aðlaga leysiskannatækninni til útreikninga á
æðavídd og ljósþéttnihlutfalli í slag- og bláæðlingum en sjónhimnusúrefnismælingar
hafa ekki áður verið notaðar hjá ungum börnum.
niðurstöðurnar sýna að sjónhimnusúrefnismælirinn er næmur fyrir staðbundnum
og kerfisbundnum breytingum á súrefnismettun í miðlægum æðum. rannsóknin á
ungbörnunum gefur vísbendingar um að sjónhimnusúrefnismælingar séu álitlegur
kostur við mat á súrefnismettun nýbura.
umsjónarkennari í verkefninu var dr. guðrún kristjánsdóttir, prófessor við hjúkr-
unarfræðideild háskóla Íslands, og leiðbeinandi var dr. Einar Stefánsson, prófessor
við Læknadeild háskóla Íslands. auk þeirra sátu í doktorsnefnd dr. Charles Vacchiano,
prófessor við Duke-háskólann í Bandaríkjunum, dr. Þórarinn gíslason, prófessor við
Læknadeild háskóla Íslands, og dr. gísli heimir Sigurðsson, prófessor við sömu deild.
andmælendur voru dr. Lars Michael Larsen, prófessor við kaupmannahafnarháskóla,
og dr. Ársæll Már arnarsson, prófessor við Menntavísindasvið háskóla Íslands.
Dr. Þórunn Scheving Elíasdóttir.