Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 30

Fæstir treysta sér í fullt starf
Í úttektinni er jafnframt komið inn á þætti starfsumhverfis
hjúkrunarfræðinga, eins og atgervisflótta og laun. Þar segir að
til mikils sé að vinna að hafa heilbrigðisstofnanir vel mannaðar.
Skortur á hjúkrunarfræðingum dragi úr gæðum þjónustunnar
og auki álag á þá sem fyrir eru. Til að tryggja mönnun þurfi
nægilegt framboð af menntuðum hjúkrunarfræðingum, og
heilbrigðisstofnanir þurfa að vera samkeppnishæfar um krafta
þeirra. Þar skipti starfsaðstæður og launakjör miklu máli.
Stjórnvöld og heilbrigðisstofnanir þurfi að vinna saman að því
að gera hjúkrun að eftirsóttu starfi.
Á Íslandi eru nýleg dæmi um að hópur hjúkrunar fræð inga hafi
horfið úr stéttinni í leit að betri kjörum eða starfs að stæðum.
Margt bendir til að mönnun í hjúkrun sé viðkvæm fyrir breyt-
ingum í efnahagslífinu og á almennum vinnumarkaði. Þannig
kom í ljós í kjölfar efnahagshrunsins 2008 að hjúkrunar -
fræðingar skiluðu sér aftur í hjúkrunarstörf og að þeir sem fyrir
voru höfðu margir hækkað starfshlutfall sitt.
hjúkrunarfræðingar virðast hafa lagað sig að vinnuumhverfinu
með því að minnka starfshlutfall sitt. Í byrjun árs 2017 var það
að meðaltali 71%. Árið 2016 var meðalstarfshlutfall hjúkrun-
arfræðinga á Landspítala, sem eingöngu unnu dagvinnu, 82%
en 73% á meðal þeirra sem unnu vaktavinnu. Samkvæmt
upplýsingum frá Landspítala þykir þetta eðlilegt starfshlutfall
þegar tekið er mið af starfsumhverfinu. fáir hjúkrunar fræð -
ingar halda það út að vinna 100% starf á þrískiptum vöktum til
lengri tíma. Þar sem kjarasamningar byggjast aftur á móti á
slíkum forsendum hefur þetta töluverða launaskerðingu í för
með sér sem er ein meginástæða þess hversu mikil óánægja ríkir
með laun hjúkrunarfræð inga.
Erfitt er að draga almennar ályktanir um vinnuaðstæður
hjúkrunarfræðinga á Íslandi þar sem þeir starfa hjá fjölda ólíkra
stofnana. húsnæði Landspítala var þó einn þeirra þátta sem
viðmælendur ríkisendurskoðunar nefndu sem áhrifavalda í
mönnun heilbrigðisþjónustunnar. aðstæður þar væru óviðun-
andi, húsnæðið víða bágborið og sums staðar talið ónýtt.
Landspítali hefur m.a. glímt við raka og myglu undanfarin ár
og það hefur haft áhrif á bæði starfsemi spítalans og heilsu
starfsfólks. Í starfsumhverfiskönnun, sem gerð var á Land-
spítala 2015, kom fram að aðeins 36% þeirra hjúkrunar -
fræðinga, sem tóku þátt í könnuninni töldu tækjakost á deild
sinni viðunandi. Þá voru einungis 35% ánægðir með vinnu -
aðstöðu sína.
Ábendingar Ríkisendurskoðunar og
svör hlutaðeigandi stofnana
ríkisendurskoðun beinir í skýrslunni fjórum ábendingum til
tveggja ráðuneyta. fyrst er því beint til velferðarráðuneytis ins
að móta stefnu um mönnun í stöður hjúkrunarfræðinga innan
heilbrigðisþjónustunnar. Síðan telur ríkisendurskoð un að Emb-
ætti landlæknis þurfi að efla eftirlit með mönnun hjúkrunarstarfa
og setja viðurkennd viðmið um lágmarksmönnun.
Tveimur ábendingum er svo beint til menntamálaráðu -
neytisins. annars vegar hvetur ríkisendurskoðun til að nem-
endum í hjúkrunarfræði verði fjölgað því mikilvægt sé að hraða
nýliðun innan hjúkrunar
vegna yfirvofandi og fyrirsjáanlegs skorts. hins vegar þurfi að
endurskoða flokkun hjúkrunarfræðináms í reiknilíkani háskól-
anna.
Viðbrögð velferðarráðuneytis
Velferðarráðuneytið fagnar í sýnu svari ítarlegri skýrslu og telur
hana styrkja það starf sem fram undan er við að vinna að því
að bæta mönnun og starfsumhverfi hjúkrunarfræð inga, auk
eflingar menntunar þeirra. Velferðarráðuneytið segist fylgjast
náið með stöðu hjúkrunar á heilbrigðisstofnunum landsins,
m.a. með reglulegum samráðsfundum með stjórnendum heil-
brigðisstofnana og Embætti landlæknis. jafnframt hafi verið
efnt til aukins samráðs við stjórnendur Landspítala, mennta-
stofnanir, félag íslenskra hjúkrunarfræðinga, nýbrautskráða
hjúkrunarfræðinga og hjúkrunarfræðinema. að sögn vel-
ferðarráðuneytisins er verið að skoða mannaflaþörf í heil-
brigðisþjónustunni. heilbrigðisstefnan, sem er í mótun, snýr
m.a. að starfsumhverfi heilbrigðisþjónustunnar og tengdum
þáttum, svo sem stjórnun, samskiptum og tækifærum til
starfsþróunar en það hefur allt áhrif á álag í starfi, starfsgetu,
starfsánægju og festu í starfi og tengist þar með mönnun og
mannaflaspá.
gunnar helgason
30 tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 93. árg. 2017
Fáir hjúkrunarfræðingar halda það út að vinna
100% starf á þrískiptum vöktum til lengri tíma.
Þar sem kjarasamningar byggjast aftur á móti á
slíkum forsendum hefur þetta töluverða launa-
skerðingu í för með sér sem er ein meginástæða
þess hversu mikil óánægja ríkir með laun hjúkr-
unarfræðinga.