Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 93

Niðurstöður rannsóknar van Staa og félaga (2011) sýna að ung-
menni, sem eru tilbúin að taka aukna sjálfsábyrgð, telja megin -
kosti fullorðinsþjónustu vera aukna áherslu á að þau séu þátt -
takendur í ákvörðunum er lúta að eigin meðferð.
Aðlögun og aukin sjálfsábyrgð
Niðurstöður rannsóknarinnar sýndu að öll ungmennin töldu
sig hafa aðlagast breyttu umhverfi og aðstæðum í fullorðins -
þjónustu. Mörg þeirra voru þó ósátt við ýmislegt í fullorðins -
þjónustunni og horfðu með eftirsjá til barna þjónustunnar. Flest
þurftu tíma til að átta sig á nýju umhverfi, kynnast nýju starfs-
fólki og öðlast öryggiskennd sem ætla má að hefði gengið
fljótar fyrir sig með betri undirbúningi og samfellu í þjónustu.
Sambærilegar niðurstöður er að finna í fyrirbærafræðilegri
rannsókn Bryant og félaga (2011) á fjórtán ungmennum með
sigðkornablóðleysi en hún sýndi að ungmenni eru í flestum til-
fellum sátt við heilbrigðisþjónustu fullorðinna eftir að hafa
kynnst starfsfólki og vanist því að aðstæður og viðhorf eru frá-
brugðin því sem tíðkast í barnaþjónustu.
Þörf á úrbótum
Öll ungmennin höfðu skoðun á því hvað þyrfti að bæta í heil-
brigðisþjónustunni til að auðvelda flutning í fullorðinsþjónustu.
Hugmyndir þeirra að úrbótum samræmast leiðbeiningum
breska hjúkrunarfélagsins (Royal College of Nursing, 2013) um
undirstöður góðra starfshátta við yfirfærslu. Nokkur ung-
mennin töluðu um að þörf væri á sérdeildum og jafnvel sér-
spítala fyrir ungmenni. Watson (2005) talar um í umfjöllun
sinni að erfitt sé að hafa sérstakar ungmennadeildir nema á
mjög stórum spítölum. Hann telur raunhæfara að leggja áherslu
á að skapa andrúmsloft, umhverfi og aðstæður á fullorðins-
deildum sem henti ungmennum. Í leiðbeiningum Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunarinnar (World Health Organization, 2009)
um skipulagningu heilbrigðisþjónustu fyrir ungmenni er talið
best að nota þjónustu sem nú þegar er til staðar og gera hana
ungmennavænni.
Styrkur og takmarkanir
Til að sannreyna niðurstöður og auka réttmæti rannsóknar-
innar var unnið eftir þrepum Vancouver-skólans. Það eykur
réttmæti rannsóknar að rannsakendur eru reyndir hjúkrun-
arfræðingar á sviði rannsóknarefnisins, auk þess sem tveir
þeirra eru einnig reyndir rannsakendur. Rannsóknargögn voru
greind um leið og þeim var safnað til að ljóst væri hvaða þekk-
ing hefði safnast og hvaða þætti þyrfti að skoða nánar. Lögð var
áhersla á að þátttakendur væru góðir fulltrúar fyrir þýðið. Til
að auka trúverðugleika og gæta þess að rannsóknargögnin
væru rétt skilin voru niðurstöðurnar bornar undir þátttak-
endur.
Takmarkanir rannsóknarinnar eru að niðurstöður byggjast
á reynslu og frásögn ellefu ungmenna. Úrtakið kann að hafa
verið of einsleitt en þátttakendur sækja allir þjónustu á LSH og
eru nánast allir búsettir á höfuðborgarsvæðinu. Notað var til-
gangsúrtak og því aðeins valdir einstaklingar sem að mati
fagaðila höfðu áhuga og getu til að tjá sig um viðfangsefnið.
Það kann að hafa útilokað aðra einstaklinga sem eru tilbúnir
að tjá sig um viðfangsefnið og hefðu dýpkað þekkinguna sem
fékkst í rannsókninni enn frekar. Takmarkanir rannsóknar-
innar liggja einnig í því að viðfangsefnið hefur lítið verið rann-
sakað á Íslandi og því er ekki hægt að bera niðurstöðurnar
saman við sambærilegar rannsóknir hérlendis. Ekki er hægt að
alhæfa út frá niðurstöðunum enda er það ekki tilgangur rann-
sóknarinnar heldur að efla þekkingu og dýpka skilning á
viðfangsefninu.
Lokaorð
Ákveðnar vísbendingar komu fram sem gefa tilefni til þess að
álykta að með því að standa að ákveðnum úrbótum og byggja
upp markvissa yfirfærsluáætlun sé hægt að bæta gæði þjónustu
og um leið líðan ungmenna. Viðhorf heilbrigðisstarfsfólks til
þessa skjólstæðingahóps þurfa að breytast. Brýnt er að skoða
viðfangsefnið nánar og út frá fleiri sjónarhornum til að draga
úr hindrunum, tryggja samhæfð vinnubrögð og finna út hvaða
leiðir eru vænlegastar til úrbóta. Rannsakendur vona að í
framtíðinni verði skilvirkt yfirfærsluferli fyrir ungmenni með
langvinnan heilsuvanda talið nauðsynlegt og sjálfsagt innan
heilbrigðisstofnana á Íslandi.
Þakkir
Þátttakendur í rannsókninni voru ellefu ungmenni sem voru
tilbúin að deila með okkur reynslu sinni og gera þannig rann-
sóknina að veruleika. Höfundar þakka þeim fyrir framlag
þeirra og þátttöku. Þá ber að þakka vísindasjóði Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga og vísindasjóði Landspítala fyrir styrki til
verkefnisins.
Heimildir
Ahlberg, K. (2010). Ungdom med kronisk sjukdom. Barnläkaren, (1/2010),
13–14.
Berg-Kelly, K. (2010). Transition: Bridge over troubled water? Acta Paedi-
atrica, 99, 1782–1784.
Blum, R.W.M., Garrel, D., Hodgman, C.., Jorissen, T.W., Okinow, N.A., Orr,
D.P., o.fl. (1993). Transition from child-centered to adult health-care sys-
tems for adolescents with chronic conditions: A position paper of the So-
ciety for Adolescent Medicine. Journal of Adolescent Health, 14 (7),
570–576.
Bryant, R., Young, A., Cesario, S., og Binder, B. (2011). Transition of chroni-
cally ill youth to adult health care: Experience of youth with hemoglo-
binopathy. Journal of Pediatric Health Care, 25 (5), 275–283.
Elísabet Konráðsdóttir (2012). Ungmenni með langvinnan heilsuvanda og
fjölskyldur þeirra. Umhyggja, 16 (2), 10–11.
Fegran, L., Hall, E.O.C., Uhrenfeldt, L., Aagaard, H., og Ludvigsen, M.S.
(2014). ‘Adolescents and young adults’ transition experiences when trans-
ferring from paediatric to adult care: A qualitative metasynthesis. Interna-
tional Journal of Nursing Studies, 51 (1), 123–135.
Fjóla Katrín Steinsdóttir, Hildur Halldórsdóttir, Arna Guðmundsdóttir, Stein -
unn Arnardóttir, Jakob Smári og Eiríkur Örn Arnarson (2008). Ungt fólk
með sykursýki tegund 1: Fylgni sálfélagslegra þátta, blóðsykursstjórnunar,
þunglyndis og kvíða. Læknablaðið, 94 (12), 823–829.
Government of Western Australia — Department of Health (2009). Paediatric
ritrýnd grein • peer reviewed paper
tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 93. árg. 2017 93