Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 11

hér á eftir fer skilgreining reglugerðar nr. 1000/2004:
Einelti: Ámælisverð eða síendurtekin ótilhlýðileg háttsemi, þ.e. athöfn eða hegðun
sem er til þess fallin að niðurlægja, gera lítið úr, móðga, særa, mismuna eða ógna
og valda vanlíðan hjá þeim sem hún beinist að. Kynferðisleg áreitni og annað and-
legt eða líkamlegt ofbeldi fellur hér undir. Hér er ekki átt við skoðanaágreining eða
hagsmunaárekstur sem kann að rísa á vinnustað milli stjórnanda og starfsmanns
eða tveggja eða fleiri starfsmanna enda leiði slíkur skoðanaágreiningur eða hags-
munaárekstur ekki til þeirrar háttsemi sem lýst er hér að framan.
Sláandi dæmi um einelti á vinnustöðum
Markmið rannsóknarinnar var að kanna einelti í kvörtunum til Vinnueftirlitsins frá
því reglugerð nr. 1000/2004 tók gildi, eða frá 1. desember 2004, og til 9. nóvember
2015 þegar hún var felld úr gildi með reglugerð um aðgerðir gegn einelti, kynferðis-
legri áreitni, kynbundinni áreitni og ofbeldi á vinnustöðum nr. 1009/2015. Einnig var
markmið rannsóknarinnar að varpa ljósi á birtingarmyndir eineltisins og afleiðingar
á heilsu og líðan þolenda. rannsakendur rýndu í allar kvartanir, sem bárust Vinnu-
eftirlitinu á þessu tæplega ellefu ára tímabili, með innihaldsgreiningu (e. content ana-
lysis) þar sem upplýsingar voru skráðar um þolendur, gerendur, vinnustaði, eðli mála
innan vinnustaða og afleiðingarnar sem eineltið hafði á líðan og heilsu þolenda. Án
þess að fara nánar í niðurstöður rannsóknarinnar, sem verða birtar innan tíðar, má
nefna að Ásta kom með nokkur sláandi dæmi um einelti sem fólu í sér allt frá tilfinn-
ingu um að vera vanmetinn í starfi og hunsun til þess að þolandi mátti þola gróft of-
beldi í eineltismáli.
Í ljósi þeirra aðstæðna, sem hjúkrunarfræðingum á Íslandi eru búnar í dag, þótti
mér erindi dr. Ástu afar áhugavert. Álag, streita, kulnun og ótryggt starfsumhverfi eru
allt þættir sem geta leitt til óheilbrigðrar vinnumenningar. Einelti er ein birtingar-
myndin en til að fyrirbyggja það þurfa forvarnir að koma til. Þær felast einkum í
tveimur meginþáttum:
að stjórnendur hlúi vel að félagslegu umhverfi á vinnustað,
að einelti eða alvarlegur samskiptavandi sé stöðvaður svo fljótt sem auðið er.
Markmið starfa okkar hjúkrunarfræðinga er að koma í veg fyrir skaða, vanlíðan og
vanheilsu. hver og einn hjúkrunarfræðingur getur lagt sitt lóð á vogarskálarnar til að
koma í veg fyrir einelti. Við þurfum að hlúa að okkur sjálfum, hlúa hvert að öðru og
neita að taka þátt í að starfa innan óheilbrigðs starfsumhverfis.
Rit sem vísað er til:
Reglugerð um aðgerðir gegn einelti á vinnustað nr. 1000/2004.
Reglugerð um aðgerðir gegn einelti, kynferðislegri áreitni, kynbundinni áreitni og ofbeldi á vinnustöðum nr.
1009/2015.
„forvarnir eru aðalmálið hér“
tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 93. árg. 2017 11
Án þess að fara nánar í niðurstöður rannsóknarinnar, sem verða
birtar innan tíðar, má nefna að Ásta kom með nokkur sláandi dæmi
um einelti sem fólu í sér allt frá tilfinningu um að vera vanmetinn í
starfi og hunsun til þess að þolandi mátti þola gróft ofbeldi í einelt-
ismáli.