Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Blaðsíða 39

Mikilvægi fræðslu í upphafi veikinda
Fræðin segja okkur að aðstandendur einstaklinga með alvarlegan geðvanda og vímu-
efnavanda séu í mikilli hættu á að lenda í geðvanda og álagstengdum heilsufarsvanda-
málum og í raun draga úr eigin lífslíkum. Ef hægt er að fullnægja geð heil brigðis -
þörfum þeirra snemma í ferlinu aukast batalíkur þess veika og jafnframt lífsgæði
aðstandendanna sjálfra. Það er því bæði hagkvæmt fyrir einstaklinginn, að stand endur
hans, heilbrigðiskerfið og í raun þjóðfélagið í heild sinni. Fræð in styðja einnig reynslu
mína í starfi og niðurstöður verkefnanna þar sem fræðsla er mikilvæg snemma í veik-
indum sjúklingins. Sú fræðsla þarf að vera bæði skrifleg og munnleg þar sem erfitt
getur verið fyrir aðstandendur að muna hvaða úrræði eru í boði, hvert skal leita og
hvað ber að varast.
Það væri svo frábært ef allir fagaðilar, sem hugsanlega sinna þjónustu við þessa
aðstandendur, séu meðvitaðir um að fræða þá um álagstengd vandamál sem fram geta
komið. Bara það að nefna einkenni eins og svefnleysi, kvíða, forðun, þyngdartap, ein-
angrun, reiði og samviskubit getur styrkt aðstandandann og auðveldað honum að taka
skrefið í að leita sér aðstoðar. Einnig má hafa í huga þátttöku þeirra í bráðakomum
og innlögnum og hversu mikilvæg hún getur verið. Aðstandendur geta veitt mikil-
vægar upplýsingar um líðan sjúklingsins fyrir veikindin, um veikindaferlið sjálft,
versnun á einkennum og ekki síst merki um bata. Auk þess geta þeir oft og tíðum
verið stuðn ing ur fyrir bæði sjúklinginn og starfsfólk hvað samskipti varðar. Ég held
það sé einnig mikilvægt að hafa í huga að það verður oft ákveðinn hlutverkaruglingur
hjá þessum aðstandendum sem eru komnir í hlutverk umönnunaraðila en eru jafn-
framt fjárhagslega og félagslega bundnir sjúklingnum. Það er því ljóst að það er margt
sem þarf að huga að en margt smátt gerir eitt stórt og bara það að benda á félagasam-
tök sem sinna aðstandendum getur komið fólki á sporið í átt að bættum lífsgæðum.
Ég vil skora á Hrönn Stefánsdóttur, verkefnastjóra Neyðarmóttöku nauðgana að skrifa
næsta þankastrik.
aðstandendur fólks með alvarlegan geðvanda
tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 93. árg. 2017 39
Aðstandendur geta veitt mik-
ilvægar upplýsingar um líðan
sjúklingsins fyrir veikindin,
um veikindaferlið sjálft, versn -
un á einkennum og ekki síst
merki um bata. Auk þess geta
þeir oft og tíðum verið stuðn -
ingur fyrir bæði sjúklinginn
og starfsfólk hvað samskipti
varðar.