Læknablaðið - febr 2020, Qupperneq 43

LÆKNAblaðið 2020/106 95

Virku efnin í líftæknilyfjum eru flóknar
sameindir sem búnar eru til af lifandi
frumum (manna, dýra- eða örvera) og
því má búast við vissum breytileika í
byggingu þeirra. Flest þessara efna eru
misstór og misflókin prótein, allt frá frem-
ur einföldum próteinum eins og insúlíni
eða vaxtarhormóni til flóknari próteina
eins og storkuþátta og einstofna mótefna.
Eins og segir í pistli í Læknablaðinu frá
nóvember 2019 bárust 59 tilkynningar um
aukaverkanir til Lyfjastofnunar vegna
Flixabi á tímabilinu mars til október 2019.
Þar af voru 40 tilkynningar vegna sjúk-
linga með sjúkdómsgreiningarnar Crohns
sjúkdómur eða sáraristilbólga (Ulcerative
colitis). Skammtur var 5 mg/kg hjá flestum
þessara sjúklinga en mislangt var á milli
gjafa, 4-8 vikur. Allir sjúklingarnir höfðu
áður verið á meðferð með annarri inflix-
imab-hliðstæðu eða á Remicade.
Algengustu umkvartanirnar voru
þreyta, almennur slappleiki og máttleysi
í 18 tilvikum og höfuðverkur eða þyngsli
yfir höfði í 16 tilvikum af 40. Af þessum
voru 12 tilfelli þar sem sjúklingur upplifði
öll þessi einkenni. Lið- og vöðvaverkir
komu fram í 12/40 tilvika. Flensulík ein-
kenni með hita komu fram í 11 tilvikum.
Sjúklingar sem upplifðu andþyngsli og
útbrot voru 9 en aðeins einn sjúklingur
var skráður með ofnæmislost í kjölfar
lyfja gjafar. Mögulegar aukaverkanir komu
fram strax eftir fyrstu lyfjagjöf í 25 tilvik-
um af 40.
Í janúar 2020 voru 16 af 40 enn á með-
ferð með Flixabi en hinir 24 höfðu skipt
um lyf, ýmist í aðra hliðstæðu við inflix-
imab (12) eða yfir í annað líftæknilyf (9)
og þrír sjúklingar höfðu hætt meðferð.
Þeir sjúklingar sem enn voru á meðferð
með Flixabi fengu forlyfjagjöf með para-
setamóli, hýdókortísóni og/eða klemastín
(5/16) en í 6 tilvikum var innrennslistími
lengdur. Í einhverjum tilvikum höfðu
einkenni rénað en í öðrum voru einkenni
mjög óljós.
19 sjúklingar upplifðu versnun sjúk-
dómseinkenna og höfðu 11 af þeim skipt
um lyfjameðferð annaðhvort í aðra inflix-
imab-hliðstæðu eða annað líftæknilyf.
Sjö einstaklingar voru áfram á Flixabi
þegar þetta er ritað. Hjá þremur þeirra var
skammtur aukinn, tími milli lyfjagjafa
styttur eða azathioprine og prednisólon
bætt við Flixabi-meðferðina. Einn sjúk-
lingur var ekki á meðferð lengur.
Hliðstæður við líftæknilyf geta
fyrst komið á markað þegar einkaleyfi
frumlyfsins rennur út. Fyrsta líftækni-
lyfshliðstæðan var samþykkt af Evrópu-
sambandinu árið 2006. Aukið framboð á
slíkum lyfjum getur lækkað lyfjakostnað
og aukið framboð lyfja. Hliðstæðurnar
eru afar líkar frumlyfjunum, þótt ekki sé
hægt að tryggja að þær séu nákvæmlega
eins. Röðun amínósýra er sú sama, en
breytileiki eins og til dæmis staðsetning
sykrunga og gerð þeirra getur verið mis-
munandi. Þetta er ólíkt samheitalyfjum, en
þar er bygging virka efnisins nákvæmlega
sú sama og hjá frumlyfinu. Breytileikinn
í byggingu líftæknilyfshliðstæðna verð-
ur þó að vera innan samþykktra marka
Lyfjastofnunar Evrópu (EMA) til að fá
markaðsleyfi. Auk þessa má ekki vera
merki um klínískt mikilvægan mun á milli
líftæknilyfshliðstæðunnar og frumlyfsins
með tilliti til gæða, öryggis og verkunar.
Ítarlegar rannsóknir á hliðstæðum líf-
tæknilyfja koma þó aldrei í staðinn fyrir
klíníska reynslu. Þetta á sérstaklega við
um viðbrögð ónæmiskerfis mannsins
við próteini, sem að einhverju leyti er
frábrugðið frumlyfinu. Myndun mótefna
gegn líftæknilyfshliðstæðunni getur hrað-
að útskilnaði á lyfinu og þar með minnkað
verkun þess. Einnig skal hafa í huga að
breytileiki getur líka verið á milli fram-
leiðslulota hjá líftæknilyfjum og hliðstæð-
um þeirra. Það getur útskýrt að breytileiki
getur komið fram á svörun sjúklinga við
einstaka lotum lyfjanna.
Í ljósi þessa er nýjum líftæknilyfjum og
hliðstæðum þeirra fylgt vel eftir í kjölfar
markaðssetningar. Þau eru merkt svörtum
þríhyrningi, en slík lyf eru undir sérstöku
eftirliti til að nýjar upplýsingar um öryggi
og verkan þess komist fljótt og örugglega
til skila. Þar er meðal annars átt við að
heilbrigðisstarfsfólk og/eða sjúklingar
tilkynni allar aukaverkanir eða breytingar
á verkun (aukna eða minnkaða) til Lyfja-
stofnunar eða til markaðsleyfishafa lyfs-
ins. Frumlyf nýrra lyfjahliðstæðna eru oft
ekki merkt slíkum þríhyrningi þar sem
meiri reynsla er á notkun þeirra.
Ljóst er að hliðstæður við líftæknilyf
eru komnar til að vera. Árið 2019 var
samþykkt að veita líftæknilyfshliðstæðum
við fjögur frumlyf markaðsleyfi. Þetta
eru samtals 9 ný lyf sem eru hliðstæður
við frumlyfin Avastin (bevacizumab),
Herceptin (trastuzumab), Humira
(adalimumab) og Neulasta (pegfilgrastim).
Ekkert þessara lyfja hefur þó enn verið
markaðssett. Nauðsynlegt er að halda
áfram að fylgjast með verkun og auka-
verkunum nýrra hliðstæðna við líftækni-
lyf þegar þau koma á markað.
FlixabiÒ (infliximab), líftæknilyfs-
hliðstæða við RemicadeÒ
Reynslan í sjúklingum með bólgusjúkdóm í meltingarvegi
Hrefna
Guðmundsdóttir
lyflæknir
Halla Laufey
Hauksdóttir
sérnámslyfjafræðingur
Elín
Jacobsen
lyfjafræðingur
F R Á L Y F J A S T O F N U N