Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2016, Blaðsíða 14

sónubeygð veðurfarssögn er fremst.6 Þegar sagnir án nafnliðar koma fyrir
í slíkum setningum fer vitanlega ekki fram nein „umröðun“ á sögn og
frumlagi eins og í venjulegri frásagnarumröðun (11).
(11) Íþróttahátíð USVS var haldin síðasta laugardag í Vík í Mýrdal. Veður -
guðirnir voru ekki með okur [svo] í liði. Rigndi allan tímann en það
virtist ekki hafa áhrif á keppendur okkar sem tóku þátt þrátt fyrir
veður.  (Fréttabréf U.M.F. Ármanns 2013(8):1)
Í þessu dæmi hefði væntanlega verið hægt að segja Það rigndi allan tím-
ann…, en sú staðreynd að sá möguleiki var ekki valinn bendir til að þetta
sé í raun sams konar setningagerð og frásagnarumröðun.
Í þriðja lagi finnst sögn í fyrsta sæti í fréttastíl, einkum í fyrirsögnum
(Halldór Ármann Sigurðsson 1990:46, 1983). Dæmin í (12) sýna fyrir-
sagnir með veðurfarssögnum í fyrsta sæti sem teknar voru af vef Morgun -
blaðsins (mbl.is) (12a) og vef Ríkisútvarpsins (ruv.is) (12b).
(12) a. Rignir á landsmenn í dag. (Sótt á netið, yfirfarið 04.10.2016)
b. Hvessir og snjóar norðantil á landinu.
(Sótt á netið, yfirfarið 04.10.2016)
Þrátt fyrir að líkjast frásagnarumröðun fela þessar setningar fremur í sér
staðhæfingu sem er nánar útskýrð í meginmáli fréttarinnar.
Í setningum eins og þeim sem sýndar eru í dæmum (10)–(12) og hafa
skilgreint málnotkunarhlutverk (frásagnarumröðun, fréttastíll, já/nei-
spurningar o.fl.) er ekkert pláss fyrir leppinn heldur stendur sögnin þar
fremst. Slík dæmi styðja þá hugmynd að leppurinn sé ekki rökliður held-
ur fylliorð sem er skotið inn í upphafi fullyrðingarsetningar á undan sögn
í persónuhætti.
Að lokum má nefna að vísbendingar eru um að dreifing og hlutverk
leppsins kunni að vera að breytast, því að fáein dæmi eru um að það komi
fyrir á eftir persónubeygðri sögn. Þetta er sýnt í (13) með veðurfarssögn-
inni rigna:
(13) … í fyrra rigndi það á hlaupadaginn sem sést á commentunum.
(Sótt á netið, yfirfarið 04.10.2016)
Sigríður Sæunn Sigurðardóttir og Þórhallur Eyþórsson14
6 Með frásagnarumröðun er átt við aðalsetningar sem byrja á sögn í persónuhætti í frá-
sögnum (sjá t.d. Halldór Ármann Sigurðsson 1990, 1983). Venjulega verður þar „umröðun“
á frumlagi og sögn, eins og í dæminu í (i):
(i) Komu þeir þá að helli einum.