Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2016, Page 75

falli var úthlutað. Persónufornöfn komu ekki til greina fyrir veikt sig enda
eru persónufornöfn með ákveðniþátt. Málhafar útvíkkuðu þess í stað
notk unar svið þolfallsmyndarinnar sig og sú mynd er notuð þegar veikt
aftur beygt fornafn krefst nefnifalls.
5. Niðurlag og framtíðarsýn
Í þessari grein skoðuðum við afturbeygða þolmynd í íslensku og færðum
rök fyrir því að fornafnið sig í þessari setningagerð sé veikt fornafn í skiln-
ingi Landaus (2010). Í stuttu máli eru rökin sem hér segir. Í fyrsta lagi
getur fylgiumsögn ekki staðið með afturbeygða fornafninu í afturbeygðri
þolmynd. Það bendir til þess að fornafnið skorti ákveðniþátt. Í öðru lagi
gengur ekki að tengja saman sig og fullburða nafnlið. Það gefur til kynna
að sig hafi ekki sömu formgerð og fullburða nafnliður enda gengur venju-
lega illa að tengja saman setningarliði af ólíkri gerð. Í þriðja lagi hegðar sig
sér ekki eins og ákveðinn liður með tilliti til ákveðnihömlunnar. Við höld-
um því fram að það sé vegna þess að sig í afturbeygðri þolmynd skorti
ákveðniþátt. Í fjórða lagi virðist afturbeygð þolmynd fara í bága við Bindi -
lögmál A. Það að setningagerðin sé tæk í máli margra málhafa teljum við
til marks um að Bindilögmál A eigi ekki við um veik fornöfn eins og sig í
afturbeygðri þolmynd. Í fimmta og síðasta lagi sýna germyndardæmi á
borð við Við drifum okkur á ball að afturbeygða fornafnið hefur per-
sónuþætti (hér 1.p.ft.) og því hlýtur hér að vanta einhvern annan þátt; við
höfum leitt að því líkur að það sé einmitt áðurnefndur ákveðniþáttur.
Þessi niðurstaða er áhugaverð vegna þess að kenning Landaus um veika
og sterka rökliði er upprunalega sett fram til þess að skýra muninn á for-
nöfnum sem ekki eru borin fram en sú aðgreining á sýnilegum fornöfn-
um sem var til athugunar í þessari grein kemur vel heim og saman við kenn -
ingu hans.
Ýmsar spurningar vakna í kjölfar þessarar niðurstöðu. Afturbeygða
þolmynd er einnig að finna í þýsku (Schäfer 2012, Alexiadou o.fl. 2015)
og við vonumst til að geta kannað í framtíðinni hvort þýska afturbeygða
fornafnið sich hefur sömu eiginleika og sig í íslensku. Slíkt myndi ríma
ágætlega við hugmyndir hjá Cardinaletti og Starke (1996:59–60) um að
sich sé ekki alltaf fullburða fornafn. Þessi setningagerð kemur aftur á móti
ekki fyrir í öllum málum sem hafa ópersónulega þolmynd. Hollenska og
norska hafa t.d. ekki afturbeygða þolmynd þó að þær hafi ópersónulega
þolmynd. Schäfer (2012) stingur upp á að þessi munur á málunum stafi af
ólíku kerfi fyrir samræmi og persónubeygingu en ef okkar greining er
Veik fornöfn í afturbeygðri þolmynd 75