Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2016, Blaðsíða 152

Hér mætti eins segja samkvæmt minni máltilfinningu eða samkvæmt máltil-
finningu þeirra/sumra — eða þá nota orðið máleyra í þeirri merkingu sem
kemur fram í dæmi (2i).
Ef grannt er að gáð kemur nefnilega í ljós að orðið máltilfinning hefur
a.m.k. tvenns konar merkingu.7 Annars vegar merkir það þá tilfinningu
fyrir málinu sem síast inn í meðvitund barna á máltökuskeiði (þ.e. á því
tímabili sem börnin eru að tileinka sér málið) og gerir þeim kleift að skilja
málið og nota það „eins og innfæddir“. Þessa tilfinningu, eða kunnáttu,
öðlast börn af því að heyra málið í kringum sig, fá mállegt áreiti eins og
það er kallað, og þetta gera þau að mestu leyti án tilsagnar. Öll eðlileg börn
hafa hæfileikann til að tileinka sér mannlegt mál á þennan hátt og þetta
gera þau við eðlilegar aðstæður á svonefndu máltökuskeiði eða næmi -
skeiði (e. critical period) (sjá t.d. umræðu hjá Sigríði Sigurjónsdóttur 2005
og 2013 og í ritum sem þar er vísað til). Það merkir hins vegar ekki að sú
máltilfinning sem börn tileinka sér með þessu móti sé eins hjá þeim öllum
og þess vegna getum við sagt samkvæmt minni máltilfinningu eða í mínu
máli og gerum þá ekki endilega ráð fyrir að allir deili þessari tilfinningu í
smáatriðum. Þessa tilfinningu mætti kannski kalla grunntilfinningu og
það er hún sem gerir okkur kleift að tala málið og skilja það, jafnvel þótt
hún geti verið svolítið breytileg frá einum einstaklingi til annars. Þetta
samsvarar þá merkingunni í máleyra í (2i) hér fyrir ofan.
Það er mikilvægt að staldra aðeins við þetta og gefa fáein dæmi til
skýringar. Í eftirfarandi setningum á skástrikið að sýna að sumir myndu
velja annan kostinn en aðrir hinn:
(4)a. Ég þori það/því vel.
b. Hann nennir því/þess ekki.
c. Leigjendurnir höfðu rústað íbúðina/íbúðinni.
d. Fuglarnir verptu/urpu seint.
e. Það voru tvær síldar/síldir í matinn.
f. Guðmund/Guðmundi langar í bjór.
g. Það var skammað hana fyrir þetta/Hún var skömmuð fyrir þetta.
Þessi tilbrigði eru áreiðanlega misalgeng og tíðni sumra þeirra hefur
reyndar verið könnuð (sjá Höskuld Þráinsson, Ásgrím Angantýsson og
Einar Frey Sigurðsson (ritstj.) 2015). Í þeirri könnun kom m.a. fram að í
sumum tilvikum getur sami málnotandinn sætt sig við hvorn kostinn sem
Höskuldur Þráinsson152
7 Annars staðar hef ég reyndar talað um þrenns konar máltilfinningu (Höskuldur
Þráinsson 2000), en tvær duga okkur hér.