Bændablaðið - 09.06.2016, Blaðsíða 60

60 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. júní 2016
Lesendabás
Í 9. tölublaði Bændablaðsins sem
út kom fimmtudaginn 12. maí sl.
var fjallað um þingsályktunar-
tillögu sem ég er fyrsti flutnings-
maður að ásamt 12 öðrum þing-
mönnum.
Ég fagna áhuga blaðsins á þessari
tillögu en verð að gera athugasemdir
við fyrirsögn blaðsins og umfjöllun
þess um hinn gamla samanburð jarð-
gangakosta á Tröllaskaga. Vinna við
það verkefni hófst með skipun starfs-
hóps árið 1994 og lauk með skýrslu
um valkosti í nóvember 1999.
Tvær meginleiðir við gerð jarð-
ganga voru skoðaðar og þær bornar
saman við nýjan veg um Lágheiði,
þ.e. Fljótaleið og Héðinsfjarðarleið.
Í skýrslunni segir m.a. um þessar
leiðir:
Fljótaleið, frá Siglufirði inn
Hólsdal, um jarðgöng til Nautadals
í Fljótum, inn Holtsdal og um jarð-
göng til Ólafsfjarðar, yrði um 33 km.
Miðað við jarðgangamunna í 100
m hæð yfir sjó, væru göngin 4,7 og
8,5 km löng, eða samtals 13,2 km.
Héðinsfjarðarleið, frá Siglufirði
inn Skútudal, um 4 km jarð-
göng til Héðinsfjarðar innan við
Héðinsfjarðarvatn, og síðan um 6,2
km löng jarðgöng til Ólafsfjarðar
(eða 10.2 km)og 15 km milli
Ólafsfjarðar og Siglufjarðar.
Í þessum samanburði í skýrslunni
munar 3 km í jarðgöngum, þ.e. hvað
Fljótaleiðin hefði orðið lengri, og því
er munurinn m.v. ný Siglufjarðargöng
frá Hólsdal yfir í Fljót einungis 1,7
km í heildarlengd. Rétt er að geta
þess að Héðinsfjarðargöng eru 10,5
km í bergi og lengdust því um 300 m
við fullnaðarhönnun þar sem m.a. var
tekið tillit til snjóalaga og snjóflóða,
jarðfræði, aðkomu vega og margt
fleira sem upp kemur við fullnað-
arhönnun og endanlega legu.
Niðurstaða samráðshópsins
Niðurstaða samráðshópsins var að
göng um Héðinsfjörð væri besti
kosturinn.
„Meginröksemd fyrir tillögunni
var sú að með þessari leið tengist
Siglufjörður byggðum við Eyjafjörð
á þann hátt að Eyjafjarðarsvæðið í
heild verður öflugra mótvægi við
höfuðborgarsvæðið og byggð á
miðju Norðurlandi styrkist verulega.
Ávinningur með hringtengingu með
ströndinni um Tröllaskaga er einnig
talinn verulegur fyrir sveitarfélög í
Skagafirði, Siglufirði og Eyjafirði,
einkum í ferðaþjónustu.“
Vorið 2000 samþykkti Alþingi
tillögu um gerð jarðganga á norðan-
verðum Tröllaskaga sem myndu
tengja Siglufjörð og norðaustanverð-
an Skagafjörð betur við Ólafsfjörð
og Eyjafjarðarsvæðið.
Niðurstaða mats á
umhverfisáhrifum
Niðurstaða mats á umhverfisáhrifum
var þessi m.a.:
„...að Héðinsfjarðarleið og
Fljótaleið myndu ekki valda
umtalsverðum neikvæðum áhrifum
á umhverfið. Þessar framkvæmdir
myndu hins vegar leiða til umtals-
verðra jákvæðra áhrifa á byggð
og þá sérstaklega á norðanverð-
um Tröllaskaga. Þegar þessar tvær
leiðir voru bornar saman með tilliti
til arðsemi og umhverfisáhrifa, á
náttúru og samfélag, benti flest til
þess að Héðinsfjarðarleið væri betri
kostur. Út frá vegtæknilegu sjónar-
miði og arðsemi lagði Vegagerðin
til Héðinsfjarðarleið sem meginkost.
Niðurstaða matsins var einnig sú
að Héðinsfjarðarleið hafi jákvæðari
áhrif á byggð og samfélag án þess að
valda verulegum neikvæðum áhrif-
um á náttúru svæðisins.“ Tvennt stóð
upp úr:
1. Veruleg jákvæð áhrif sem
bættar samgöngur með Héðins-
fjarðarleið kunna að hafa á samfé-
lagið á norðanverðum Tröllaskaga,
þá fyrst og fremst Siglufjörð og
Ólafsfjörð.
Leiðin milli Siglufjarðar og
Ólafsfjarðar er nú 15 km, en hefði
orðið 31 km með Fljótaleið, og á
milli Siglufjarðar og Akureyrar
eru nú 76 km en hefðu orðið 92
km með Fljótaleið. Stytting milli
Siglufjarðar og Ólafsfjarðar með
tilkomu Héðinsfjarðarleiðar eru 219
km á veturna og 47 km á sumrin.
Lokaorð:
Öll umfjöllun í blaðinu um að tillaga
okkar og rökstuðningur sé byggður á
svipuðum rökum og ekki þóttu boð-
leg í deilum um Héðinsfjarðargöng
fær ekki staðist. Fljótaleiðin, þ.e.
leggurinn úr Fljótum til Ólafsfjarðar,
hafði mjög marga annmarka eins og
rakið var í ótal greinum og skýrsl-
um á sínum tíma. Hún hafði hins
vegar einn mikinn kost, þ.e. göng frá
Siglufirði yfir í Nautadal í Fljótum,
leið sem hefði betur verið valin á
sínum tíma í stað leiðarinnar um
Almenninga og Strákaganga.
Tillaga mín og 12 annarra þing-
manna fjallar einmitt um þann legg
með þeim rökum sem sett eru fram
í greinargerð tillögunnar.
Meðfylgjandi er kort af svæðinu
þar sem þessir jarðgangakostir eru
settir inn, m.a. Fljótaleggurinn sem
var annar leggur Fljótaleiðarinnar
og er mikilvægt að hafa það í huga
í þessum samanburði.
Samkvæmt því sem hér er
ritað var það mat Vegagerðarinnar
og niðurstaða umhverfismats að
Héðinsfjarðarleiðin væri mun betri
kostur.
Ég held að enginn deili um það
lengur. Árin, umferðin og mikil
jákvæð byggðaleg áhrif hafa sann-
að það.
Þeim hefur fjölgað mjög sem
hefðu viljað þessa Lilju kveðið hafa.
Kristján L. Möller
alþingismaður og fyrsti
flutningsmaður umræddrar
tillögu.
Jarðgöng á Tröllaskaga
− Leiðrétting við jarðgangagrein
Kristján L. Möller.
Jarðgangakostir með tengingum við Fljót og Siglufjörð sem í umræðunni hafa verið.
Á forsíðu Bændablaðsins 26.
maí er slegið upp fyrirsögninni
„Sauðfé hefur fækkað um 40%
með tilheyrandi stórminnkun
beitarálags“. Þar er fjallað um
þá fækkun sem orðið hefur á
vetrarfóðruðum kindum á milli
áranna 1982 og 2015.
Þá segir í greininni að samkvæmt
gögnum frá Náttúrufræðistofnun
Íslands hafi mælst aukinn lífmassi
á tímabilinu 1982–2010 sem þýði
að land hafi verið að gróa í kjöl-
far fækkunar sauðfjár og hlýnandi
veðurfars. Það er vissulega rétt en
er þó aðeins hálfur sannleikurinn
og gefur því í raun mjög villandi
mynd.
Fækkun sauðfjár?
Á áttunda áratug síðustu aldar og
framyfir 1980 fjölgaði sauðfé gíf-
urlega á Íslandi með tilheyrandi
ofbeit og gróðureyðingu. Þá var
hér miklu fleira fé en hafði nokkurn
tímann verið frá landnámi. Þótt fé
hafi vissulega fækkað frá þessum
árum er hér enn margt fé og hefur
sjaldan í Íslandssögunni verið
fleira. Það að nota árið 1982 sem
einhvern upphafspunkt skekkir
því mjög myndina ef við viljum
skoða beitarálagið nú í sögulegu
samhengi. Fjöldi sauðfjár á Íslandi
hefur svo haldist nokkuð óbreyttur
síðustu 25 ár, þótt innanlands-
neysla á lambakjöti hafi dregist
verulega saman á sama tímabili.
Er landið að gróa upp?
Í forsíðugrein Bændablaðsins segir
að þróttur gróðurs hafi aukist með
minnkandi beitarálagi frá því árið
1982. Það er vissulega rétt því það
hvort land grær upp og hversu hratt
það gerist hangir mjög saman við
beitarálag.
Samkvæmt gögnum Náttúru-
fræði stofnunar (Reynolds og
félagar) þá var gróður mjög í
framför fyrst eftir að fé fækkaði
upp úr 1980 og var í stöðugri
framför fram undir aldamót eða
þar til fjöldi sauðfjár var orðinn
nokkuð föst stærð. Hins vegar er
það svo samkvæmt sömu gögnum
að lífmassi minnkaði milli áranna
2002 og 2013. Þau ár eru þó ein-
hver þau hlýjustu í sögunni. Til að
meta ástandið í dag er eðlilegra að
skoða þessi síðustu ár og nýjustu
tölur í stað þess að nota 1982 sem
viðmið. Ef nánar er rýnt í þessi
gögn sést að gróðri hefur helst
farið fram þar sem land er friðað
fyrir beit eða dregið hefur veru-
lega úr beitarálagi. Að sama skapi
hefur gróðri ekki síst hnignað þar
sem beitarálag er mikið.
Margt hefur færst til betri vegar
í beitarmálum á síðustu áratugum
og þá ekki síst eftir að sauðfé
fækkaði eftir 1980. Þrátt fyrir þá
fækkun er fé enn margt á Íslandi í
sögulegu samhengi. Hin seinni ár
hefur gróðri víða hnignað þar sem
beitarálag er mikið. Við eigum því
enn langt í land með að geta sagt að
sauðfjárrækt á Íslandi sé alls staðar
stunduð með sjálfbærum hætti.
Jón Kr. Arnarson
Áhugamaður um landgræðslu
og landnýtingu.
Að segja hálfan
sannleika
Bændablaðið Smáauglýsingar 56-30-300
Næsta blað kemur út 23. júní