Bændablaðið - 09.06.2016, Blaðsíða 48

Bændablaðið - 09.06.2016, Blaðsíða 48
48 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. júní 2016 Framleiðsla á Allis-Charmers dráttarvélum hófst 1913. Til að byrja með var framleiðslan lítil en á fjórða áratug síðustu aldar voru vélarnar í hópi tíu mest seldu traktora í Bandaríkjunum og stóðu öðrum dráttarvélum fyllilega jafnfætis. Traktorarnir frá Allis- Charmers þóttu frá upphafi vand- aðir og framleiðandinn var fljótur að tileinka sér nýjungar í tækni og uppfæra vélarnar í samræmi við þær. Vélarnar uxu smám saman í áliti og vinsældir þeirra jukust hægt og bítandi. Fall og upprisa Upphaf fyrirtækisins, sem síðar fékk heitið Allis-Charmers, má rekja til ársins 1860 þegar Edward P. Allis yfirtók gjaldþrota fyrir- tæki sem framleiddi búnað til að mala hveiti í Wisconsin-ríki í Bandaríkjunum. Allis beið ekki boðanna og breytti framleiðsl- unni þannig að auk mölunarvéla framleiddi fyrirtækið gufuvélar og búnað fyrir sögunarmyllur. Fyrirtækið varð aftur gjaldþrota í kreppunni 1873 en herra Allis reis aftur eins og fuglinn Fönix og stofnaði annað vélafram- leiðslufyrirtæki ári seinna. Hann lést 1889. Synir hans tóku við rekstrinum og undir þeirra stjórn óx velgengni þess undir heitinu Allis-Chalmers Company. Nafnið Chalmers var bætt við eftir sam- runa við annan vélaframleiðanda sem hét Fraser og Chalmers. Reksturinn blómstrar Fyrstu dráttarvélarnar frá Allis- Chalmers voru hannaðar og komu á markað á árunum 1914 og 1919 og kölluðust Model 6-12, 10-18, 15-30 og Model U. Meðal starfsmanna þess á árunum 1919 til 1922 var hönnuð- urinn og fútúristinn Nikola Tesla. Uppgangur fyrirtækisins var talsverður á þriðja, fjórða og fimmta áratug síðustu aldar og það annaðhvort keypti eða yfir- tók fjölda annarra minni og stærri fyrirtækja. Fyrirtækið hélt áfram að dafna og eftirspurn jókst. Framleiðsla þess óx og ekki síst á árum seinni heimsstyrjaldarinnar þegar fyrirtækið framleiddi meðal annars bátavélar og jarðýtur. Gúmmítúttur með blöðrum Árið 1932 hóf Allis-Chalmers samstarf við Firestone og setti á markað eina af fyrstu dráttarvél- um á gúmmíhjólum með uppblás- inni slöngu. Nýjungin sló í gegn og á fimm árum voru slík dekk komin undir nánast allar dráttar- vélar á markaði. Ári síðar setti fyrirtæki á mark- að traktor sem kallaðist Model WC. Dráttarvélin var létt, lipur og ódýr og sló öll sölumet hjá fyr- irtækinu. Um 150 þúsund Model WC voru framleiddir áður en framleiðslu þeirrar var hætt 1948. Ellefu mánaða verkfall Fljótlega eftir að seinni styrj- öldinni lauk hófst löng og ströng launadeila yfirstjórnar Allis-Chalmers og annarra starfsmanna fyrirtækisins. Framleiðslan lamaðist og samkeppnisaðilar fyrirtækis- ins nýttu tímann vel og náðu að söðla undir sig stórum hluta markaðarins. Árið 1957 komu á markað traktorar frá Allis-Chalmers sem gengu undir heitinu D-serían. Velgengni þessara véla var talsverð á sjötta áratugnum enda þóttu þær svara kalli tímans um kraftmeiri og tæknivæddari dráttarvélar vel. Verðsamráð Árið 1960 voru þrettán stór fyr- irtæki í Bandaríkjunum sökuð um verðsamráð og markaðs- misnotkun. Þar á meðal voru Westinghouse, General Electric og Allis-Chalmers. Allis-Chalmers viðurkenndi sinn hlut í samráðinu. Snemma á áttunda áratugn- um eignaðist Fiat 65% í Allis- Chalmers og breytti nafninu í Fiat-Allis og lokaði verksmiðju þess í Pittsburg með skelfilegum afleiðingum fyrir efnahag borgar- innar. Fyrirtækið átti í gríðarleg- um fjárhagserfiðleikum á níunda áratugnum og í dag er það hluti af AGCO-samsteypunni sem meðal annars er móðurfyrirtæki Fendt, Massey Ferguson og Valtra. Allis-Chalmers á Íslandi Lýðveldisárið 1944 flutti Samband íslenskra sveitarfélaga inn þrettán dráttarvélar af gerðinni Allis-Chalmers og með þeim hófst það sem hefur verið kallaður tími heimilisdráttarvéla á Íslandi. Vélarnar voru léttar, á gúmmíhjól- um og notagildi þeirra fjölþætt. Ein þessara véla er varðveitt á Búvélasafninu á Hvanneyri. /VH Allis-Charmers á gúmmí- túttum með blöðrum Byggðasafn Skagfirðinga hlaut á dögunum tilnefningu til íslensku safnaverðlaunanna en þau verða afhent með viðhöfn á Bessastöðum í næsta mánuði. Fram kemur í umsögn um safnið að starfsemi þess sé fjölþætt og metnaðarfull, fagmannlega sé að verki staðið og hver þáttur faglegs safnastarfs unninn í samræmi við staðfesta stefnu og starfsáætlanir. Í safninu er ríkulegur safnkostur sem safnast hefur allt frá stofnun þess árið 1952 og um þessar mund- ir beita starfsmenn aðferðum við söfnun, skráningu, rannsóknir og miðl un sem mæta kröfum samtím- ans um safnastörf. Byggðasafnið leggur áherslu á að rækta samstarf við stofnanir og fyrirtæki heima og heiman. Sú samvinna og samþætting skipar safninu í flokk með fremstu safna á Íslandi í dag. Öflugar rannsóknir Öflugar og sérhæfðar rannsóknir safnsins varpa ljósi á mannauð sem það býr yfir og sýna fram á hvers byggðasöfn eru megnug þegar þau hafa náð viðurkenndum sessi. Í safninu fara fram rannsóknir á safnkostinum auk víðtækra fornleifa- rannsókna í héraðinu, oft í alþjóð- legu samstarfi. Skráning, kennsla og rannsóknir á starfssviði safnsins hafa enn frekar víkkað út starfssvið safnsins og birtast m.a. í gegnum Fornverkaskólann og byggingar- sögurannsóknir. Gefnar eru út rannsóknaskýrslur og sýningaskrár sem eru jafnframt aðgengilegar í gagnabanka á vefsíðu safnsins. Starfsemin nær út fyrir eiginlega staðsetningu Starfsemi safnsins nær langt út fyrir eiginlega staðsetningu þess. Sýningar þess eru víðar um héraðið en í höf- uðstöðvunum að Glaumbæ, s.s. sýn- ingin í Minjahúsinu á Sauðárkróki og aðalsýning í Vesturfarasetrinu á Hofsósi, sem einnig er dæmi um sam- starfsverkefni undir faglegri hand- leiðslu byggðasafnsins. Samstarf við skóla, uppeldisstofnanir og fyrirtæki í ferðaþjónustu, sem og samstarf í miðlun og sýningagerð, sýnir hvernig safn getur aukið fagmennsku í sýn- ingagerð, ferðaþjónustu og miðlun menningararfs. /MÞÞ Byggðasafn Skagfirðinga: Tekur við staðarvörslu á Víðimýri Þjóðminjasafn Íslands hefur samið við Byggðasafn Skag- firðinga um að það taki við staðarvörslu á Víðimýri. Víðimýrarkirkja er menningar- söguleg bygging og er í húsasafni Þjóðminjasafnsins. Hún er jafn- framt sóknarkirkja. Kirkjan er ein af mestu djásnum Skagafjarðar frá gamalli tíð. Í staðarvörslunni felast gæsla og gestamóttaka, umhirða og rekstur kirkju og annarra húsa á staðnum, m.a. þjónustuhúsa við bílaplan. Byggðasafnið hefur leyst staðarverði á Víðimýri af við gæslu og gestamóttöku á undan- förnum árum og það lag mun haldast en frá og með 1. júní 2016 er staðarvörður á Víðimýri, Einar Örn Einarsson, starfsmaður Byggðasafnsins. Víðimýrarkirkja er opin frá kl. 9–18 alla daga yfir sumarið. /MÞÞ Íslensku safnaverðlaunin: Byggðasafn Skagfirðinga hefur verið tilnefnt Starfsfólk Oddeyrarskóla eru miklir aðdáendur Bænda blaðsins. Á kaffistofunni er blaðið oft upp- spretta fjörlegrar umræðu um landsins gagn og nauðsynjar. Starfsfólkið reynir gjarnan að gera eitthvað skemmtilegt með nemendum skólans. Þannig var t.d. á fullveldisdaginn 1. desember 2015 ákveðið að skella í lummur og bakaðir af þeim háir staflar sem nemendur gæddu sér síðan á með dass af sykri. Að sjálfsögðu var greint frá þeim viðburði á síðum Bændablaðsins á sínum tíma. Gallinn var bara sá að myndir fylgdu ekki fréttinni eins og vera bar. Ástæðan var að nafn aðal lummubakarans hafði ekki skilað sér til blaðsins og var myndin því sett til hliðar á síðustu stundu. Eðlilega voru starfsmenn Oddeyrarskóla þá ekki par sáttir við sitt uppáhaldsblað og gerðu athugasemd við þetta vítaverða myndleysi. Alla tíð síðan hafa samstarfsmenn þessa slynga lummubakara lagt hart að ritstjóra Bændablaðsins að gera bragarbót á myndleysinu. Þar sem nú er loks búið að fá upplýst hver þessi röska manneskja er (sjá mynd hér til hliðar), þá þótti ekki verjandi lengur að bíða með myndbirtingu. Kannski ekki heldur seinna vænna þar sem starfsmenn eru að fara í sumarfrí og senn að koma 17. júní. Bændablaðið óskar Hrönn og öðrum velunnurum sínum í Oddeyrarskóla gleðilegs sumars. /HKr. Lummubaksturssnillingar í Oddeyrarskóla Hrönn Ásbjörnsdóttir, lummu- baksturssnillingur með meiru, í Oddeyrarskóla. Starfsmenn Oddeyrarskóla á fullu við lummbakstur.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Bændablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.