Bændablaðið - 05.10.2017, Blaðsíða 8

8 Bændablaðið | Fimmtudagur 5. október 2017
Norðlenska hefur tapað yfir 400
milljónum króna á slátrun og
úrvinnslu sláturafurða á árunum
2014 til 2016, á sama tíma hefur
augljóslega engin arðsemi verið á
eigin fé fyrirtækisins.
Undanfarin misseri hefur verið
ráðist í umtalsverðar aðgerðir til að
hagræða í rekstri félagsins, en þrátt
fyrir þær vantaði um 180 milljónir
króna upp á afkomuna árið 2016
til að komast hallalaust frá slátrun,
vinnslu og sölu sauðfjárafurða.
Hækkanir á kostnaði eru fyrirsjá-
anlegar nú í ár og á því næsta, þannig
stefnir í að starfsmannakostnaður
hjá Norðlenska í yfirstandandi slát-
urtíð hækki um rúmar 40 milljónir
króna vegna launahækkana og auk-
ins kostnaðar vegna húsnæðis fyrir
starfsfólk í sláturtíð.
Þetta kemur fram í bréfi sem
Ágúst Torfi Hauksson, fram-
kvæmdastjóri Norðlenska, ritaði
nýverið í kjölfar mikillar umræðu
undanfarið vegna verðskrár sauð-
fjárinnleggs afurðastöðvar þetta
haustið. Í bréfinu útskýrir hann
ástæður þess að verð til bænda fyrir
sauðfé fellur jafn mikið milli ára og
raun ber vitni.
Afleit afkoma í útflutningi
Ágúst nefnir í fyrstu að söluverð
sauðfjárafurða hafi ekki verið í
takt við innkaupsverð undanfarin
ár. Afkoma af útflutningi hafi verið
afleit, bæði á kjöti og aukaafurðum,
þar sem haldist hafa í hendur sterk
íslensk króna og erfiðar aðstæður á
flestum erlendum mörkuðum sem
selt hefur verið inn á. Aðstæður
hafi ítrekað þróast til verri vegar
milli sláturtíða. Afurðastöðvar sem
staðgreiða innlegg bænda að hausti
hafi ekki náð þeim verðmætum út
úr vörunni sem væntingar stóðu til
þegar verð fyrir afurðir var ákveðið.
Þetta hafi valdið afurðastöðvum
tapi. Norðlenska hafi þannig
tapað yfir 400 milljónum króna á
slátrun og úrvinnslu sauðfjárafurða
á tímabilinu frá 2014 til 2016.
Arðsemi eigin fjár sé á þessum
tíma engin.
Átak í útflutningi skilaði árangri
Ágúst gerir birgðastöðu
afurðastöðvanna að umtalsefni
enda mikið um rætt hina síðustu
daga. Heldur birti til í þeim efnum
frá því sem útlit var fyrir, einkum
vegna átaks í útflutningi sem gerði
stöðvunum kleift að minnka tap
af útflutningi á kjöti frá síðustu
sláturtíð. Um 850 tonn af kjöti voru
seld utan í þessu sérstaka átaki, þar
af fór umtalsvert magn í nýliðnum
ágústmánuði.
„Hefði ekki komið til þessa
verkefnis er líklegt að birgðir hefðu
verið mun meiri nú við upphaf
sláturtíðar en raunin var,“ segir hann
og bætir við að ekkert í tillögum
stjórnvalda bendi til að framhald
verði á verkefninu.
Fátt bendir nú til þess að ytri
aðstæður verði betri á næstu 12
mánuðum heldur en þær hafa verið
hina síðustu mánuði hvað afkomu
á sölu sauðfjárafurða varðar. Nefnir
Ágúst að á milli áranna 2009 til 2016
hafi meðalkostnaðarverð þeirra
sauðfjárafurða sem Norðlenska selur
hækkað um 29%, útsöluverð þessara
vara hafi á sama tíma hækkað um
21%. Að frátöldum útflutningi hafi
kostnaðarverð hækkað um 25% en
meðalútsöluverð um 23%. Á sama
tíma hafi undirvísitala vísitölu
neysluverðs miðað við júlí ár hvert
hækkað um 26% fyrir kjöt almennt
en 19% fyrir lambakjöt.
Hækkandi kostnaður innanlands
„Þrátt fyrir að Norðlenska hafi náð
þeim árangri, m.a. með umtalsverðri
vöruþróun, að auka virði
sauðfjárafurða umfram almenna
þróun markaðarins dugar það ekki til
þegar ytri aðstæður þróast með þeim
hætti sem verið hefur í útflutningi
sauðfjárafurða,“ segir Ágúst Torfi.
Meðalútsöluverð útflutnings hafi
raunar einungis hækkað um 3%
frá árinu 2009. Á sama tíma hefði
kostnaðarverð útfluttra vara hækkað
um 44%.
„Þær kostnaðarhækkanir eru að
hluta til hærri kostnaður innanlands,
s.s. hærra innkaupsverð frá
bændum, launahækkanir, hækkandi
eftirlitsgjöld og auknar álögur vegna
förgunar úrgangs auk þess sem flutt
hefur verið út meira unnin vara,
með hærra kostnaðarverði, í þeirri
viðleitni að auka virði útflutnings,“
segir hann.
Starfsmannakostnaður hækkar
um 40 milljónir frá í fyrra
Ágúst Torfi bendir á að ráðist hafi
verið í miklar hagræðingaraðgerðir
hjá félaginu að undanförnu. Þær
hafi skilað sér í lægri kostnaði við
stjórnun og sauðfjárslátrun, en þrátt
fyrir þær vanti um 180 milljónir
króna upp á afkomuna til að komast
hallalaust frá slátrun, vinnslu og
sölu sauðfjárafurða. Ofan á leggist
svo fyrirsjáanlegar hækkanir á
kostnaði á þessu ári og því næsta,
m.a. vegna kjarasamningsbundinna
launahækkana sem hefði áhrif
á launakostnað fyrirtækisins og
aðkeypta þjónustu. Þannig stefndi
nú í að starfsmannakostnaður
Norðlenska hækki um rúmar 40
milljónir króna í yfirstandandi
sláturtíð vegna launahækkana og
aukins kostnaðar vegna húsnæðis
fyrir sláturtíðarfólk.
„Þegar þessi áhrif voru lögð
saman var niðurstaðan sú að áður
birt verðskrá væri það skref sem
þyrfti að stíga til að draga verulega
úr líkum á áframhaldandi taprekstri
félagsins. Þeir sem að þeirri ákvörðun
komu, gera sér grein fyrir því að
verðlækkun hefur veruleg neikvæð
áhrif á afkomu sauðfjárbænda en eru
einnig upplýst um þá skyldu sína
að starfa fyrir hönd allra hluthafa
og með hagsmuni félagsins að
leiðarljósi.“ /MÞÞ
Kaupfélag Skagfirðinga og
Kaupfélag Vestur-Húnvetninga
sendu sauðfjárbændum, sem
leggja inn hjá KS og SKVH,
bréf í síðustu viku þar sem fram
kemur að félögin muni greiða
13% viðbótarálag á það verð sem
gefið var út í upphafi sláturtíðar.
Í bréfinu, sem er undirritað af
Ágústi Andréssyni, forstöðumanni
Kjötafurðastöðvar KS, er farið
yfir sviðið og rekstrarhorfur fram
undan.
„Greitt verður fyrir innlegg í
september og október samkvæmt
áður útgefinni verðskrá, en 13%
viðbótarverð verður greitt til
sauðfjárbænda 20. nóvember
nk. Þetta er meðal annars gert á
grundvelli heldur betri rekstrarhorfa
en lagt var upp með í sumar. Þar má
nefna að gengi erlendra gjaldmiðla
(evru) virðist ætla að verða heldur
hagstæðara en á síðustu verðtíð,“
segir Ágúst.
Hann væntir þess að kostnað-
ur af útflutningi dilkakjöts jafnist
betur milli sláturleyfishafa en á
síðasta framleiðslutímabili. Í ljósi
þess að aðstoð ríkisvaldsins við
sauðfjárbændur er óljós og óvissa
í stjórnmálum séu sauðfjárbændur í
miklum vanda.
KS og SKVH stærstir í útflutningi
Ágúst segir að stór hluti útflutnings
sé á hendi KS og sláturhússins á
Hvammstanga. „Markaðsátakið sem
skilaði 857 tonna útflutningi með
ærnum kostnaði fyrir sláturleyfishafa,
var að stærstum hluta borið uppi af
sláturhúsunum á Sauðárkróki og
Hvammstanga (2/3hlutar). Því er
ljóst að KS og SKVH báru stærstan
hluta kostnaðar sláturleyfishafa af
þessu útflutningsátaki.
Til upplýsingar má geta þess
að heildarútflutningur dilkakjöts á
síðasta verðlagsári var 2.693 tonn
alls. Af því flutti KS út 1.018 tonn
og Hvammstangi 620 tonn. Þessi
tvö sláturhús voru því með yfir 60%
heildarútflutnings dilkakjöts.“
Í bréfinu kemur fram að því
miður séu ýmsir þættir enn nei-
kvæðir og þar er nefnt lágt verð á
gærum, útflutningur á hliðarafurð-
um til Asíu og gengisskráning
krónunnar, sem sé mjög óhagstæð
í sögulegu samhengi. „Kaupfélag
Skagfirðinga lýsir sig reiðubúið til
áframhaldandi góðs samstarfs við
aðra sláturleyfishafa, Félag sauðfjár-
bænda og stjórnvöld um lausn þess
mikla vanda er við er að fást. Öll
vonum við að fyrr en síðar rætist úr
og þetta séu tímabundnir erfiðleik-
ar,“ segir Ágúst í bréfinu og segir
jafnframt óhjákvæmilegt að draga úr
framleiðslu og koma upp betra kerfi
til að geta stjórnað framleiðslumagni
í takt við horfur á mörkuðum hverju
sinni. „Mikilvægt er að hið opinbera
styðji áframhaldandi átaksverkefni
í útflutningi dilkakjöts. Það skilar
mestum árangri við þessar aðstæður.“
Í lok bréfsins kemur fram að
bæði félögin, KS og SKVH, muni
ekki síðar en í mars 2018 endurmeta
stöðuna varðandi lokaverð til bænda.

Minnkar lækkun á landsvísu
niður í 30,4%
Samkvæmt útreikningum
Bændasamtakanna hefur 13%
álagsgreiðsla KS og SKVH þau áhrif
að meðalverð á lambakjöti hækkar
úr 348 kr. í 393 kr. og minnkar
þannig heildarlækkun fyrirtækjanna
á milli ára úr 35,3% í 26,9%.
Á landsvísu þýðir hækkunin að
hún minnkar tekjutap bænda um 156
milljónir króna, eða úr 1.776 m. kr. í
1.620 m. kr. Ákvörðun KS og SKVH
hefur í för með sér að lækkun milli
ára á verði til sauðfjárbænda yfir allt
landið endar í 30,4%. /TB
KS og SKVH greiða 13% viðbótar-
álag til sauðfjárbænda
Reglugerð um vegi í
náttúru Íslands
Umhverfis- og auðlinda-
ráðuneytið óskar eftir umsögnum
um drög að reglugerð um vegi í
náttúru Íslands.
Drögin fela í sér að við gerð
aðalskipulags eða svæðisskipulags
sveitarfélaga geri þau tillögu að
skráningu vega utan þjóðvega, í
náttúru Íslands, þar sem umferð
vélknúinna ökutækja er heimil.
Skráin verði leiðbeinandi við
skipulagsgerðina.
Vegaskrá gerð í samráði
Slík vegaskrá verður háð
samþykki Umhverfisstofnunar,
eða eftir atvikum stjórnvalda
þjóðgarða þegar við á. Við gerð
skrárinnar skulu sveitarfélög hafa
samráð við Umhverfisstofnun
eða önnur stjórnvöld þjóðgarða,
Vegagerðina, Landgræðslu
ríkisins, Landmælingar Íslands,
samtök útivistarfélaga, náttúru-
og umhverfisverndarsamtök,
Bændasamtök Íslands og Samtök
ferðaþjónustunnar.
Náttúruverndarsjónarmið
Í þriðju grein draganna segir: „Við
gerð tillögu að skrá um vegi ber að
leggja mat á það hvort akstur á þeim
sé líklegur til að raska viðkvæmum
gróðri, valda jarðvegsrofi, hafa
neikvæð áhrif á landslag, víðerni
og ásýnd lands eða hafa að öðru
leyti í för með sér náttúruspjöll.
Einnig má líta til þess hvort um
greinilegan og varanlegan veg sé
að ræða, hvort löng hefð sé fyrir
akstri á honum og hvort umferð á
tilteknum vegi skuli takmarka við
ákveðnar gerðir ökutækja, ákveðið
tímabil, náttúrufarslegar aðstæður
eða við akstur vegna ákveðinna
starfa.“
Flokkaðir eftir heimild til
notkunar
Í fjórðu grein draganna segir:
„Sveitarfélög skulu í tillögu að skrá
um vegi flokka vegina í samræmi
við flokkun Vegagerðarinnar á
landsvegum. Vegina skal einnig
flokka eftir heimild til notkunar í
opna vegi og vegi með takmarkaða
notkun.
Sé um að ræða veg með
tímabundna og/eða takmarkaða
notkun skal tilgreint sérstaklega
það tímabil sem heimilt er að nota
veg og í hvaða tilgangi sé heimilt að
nota veginn, s.s. við smalamennskur,
veiði, viðhald veitumannvirkja eða
rannsóknir.“
Skila skal umsögnum um drögin
fyrir 13. október, en þau má nálgast
í gegnum vef stjórnarráðsins,
stjornarradid.is. /smh
FRÉTTIR
Mynd / MÞÞ
Mynd / HKr.
Tap Norðlenska á slátrun og úrvinnslu yfir 400 milljónir síðustu þrjú ár:
Lækkun afurðaverðs til að draga úr
líkum á áframhaldandi taprekstri
Langanesbyggð:
Þekkingarnetið tekur við þjónustu
við framhaldsskóladeild
Samningur milli Þekkingarnets
Þingeyinga og Framhaldsskólans
á Laugum í Reykjadal um þjónustu
Þekkingarnetsins við deild skólans á
Þórshöfn hefur verið undirritaður.
Framhaldsskóladeildin hefur verið
rekin í Menntasetrinu í samvinnu
við Langanesbyggð og starfsstöð
Þekkingarnetsins síðan haustið
2009 en nemendafjöldi við deildina
hefur verið misjafn eftir árum. Í
ágúst hætti Hildur Stefánsdóttir sem
verkefnastjóri en hún hafði starfað við
deildina í 6 ár.
Á haustönn eru tveir nemendur í
hlutanámi en enginn nemandi í fullu
námi og var því gripið til þess ráðs
að ÞÞ þjónusti nemendur í vetur
ásamt því að vinna að þróunarvinnu
um áframhald og framtíðarsýn fyrir
deildina. /MÞÞ
-