Bændablaðið - 05.10.2017, Blaðsíða 46

46 Bændablaðið | Fimmtudagur 5. október 2017
SKÓGRÆKT&LANDGRÆÐSLA
Til að hámarka nýtingu og
verðmæti skóganna þarf að hirða
um þá á framleiðslutímanum.
Sérstaklega er mikilvægt að
vanda til verka fyrstu árin. Fyrsta
grisjun, þegar skógurinn er ungur,
skilar t.d. litlum afurðum en er
grundvöllurinn að hagkvæmri
vinnslu síðar. Hér á eftir fylgja
dæmi um skógarumhirðu og tæki
sem henta á hverjum tíma.
Klipping tvítoppa: Í uppvaxandi
ungskógi á berangri geta einstök tré
orðið fyrir skakkaföllum sem veldur
toppkali og tveir eða fleiri toppar
myndast. Þannig tré ná ekki að mynda
beinan stofn og verða erfið í nýtingu
síðar. Þetta er sérstaklega algengt í
lerkiskógi. Úr þessu má bæta með
handklippum þar sem gengið er
á skemmd tré og allir aukatoppar
klipptir þannig að einn toppsproti
verður eftir. Við þessa einföldu
aðgerð eykst framtíðarverðmæti
skógarins til muna.
Notkun keðjusagar
Allir sem nota keðjusög ættu að
sækja námskeið um meðferð slíkra
tækja. Gott viðhald og rétt notkun
tryggir betri endingu sagarinnar.
Keðjusög er öflugt verkfæri sem
krefst öryggisbúnaðar og réttrar
beitingar til að ekki hljótist slys
af. Lágmarks öryggisbúnaður er
hlífðarbuxur fyrir
keðjusög, góður
skóbúnaður og
sérstakur hjálmur.
Grisjun ungskógar
Til að hámarka
verðmæti skógarins
er nauðsynlegt
að hefja grisjun
á réttum tíma eða
u.þ.b. þegar greinar
trjánna eru byrjaðar
að vaxa saman. Með
grisjuninni fjarlægjum
við skökk og skemmd
tré með keðjusög og
gefum beinum og
þróttmiklum trjám
rými til að vaxa hraðar.
Stofnar sem falla til
við fyrstu grisjun geta
t.d. nýst sem eldiviður,
girðingastaurar, kurl og
jafnvel veggflísar sem
nota má í klæðningar.
Toppar, greinar og
barr er skilið eftir á
skógarbotninum og
nýtist sem næring fyrir
trén sem eftir standa.
Grisjun eldri skóga
Sértækar skógarhöggsvélar eru
oftast notaðar við grisjun
eldri skóga þar sem þeim verður við
komið. Vélarnar henta sérstaklega
vel þar sem vönduð fyrstagrisjun
hefur verið gerð, t.d. með
keðjusög. Þar er lítið um smátré
og rusl sem getur tafið vélgrisjun
vegna þess að slík tré hafa verið
fjarlægð í umhirðuferlinu. Þessi
skógarhöggstæki eru til af ýmsum
stærðum og mikilvægt að hæfilega
stórar vélar séu notaðar miðað við
trjástærð og grisjunarmarkmið
viðkomandi skógar.
Útkeyrsla timburs
Vagnar fyrir timburflutninga útúr
skóginum eru til í öllum stærðum
og gerðum. Fyrir smátt efni má nota
vagna fyrir öflug fjórhjól. Í eldri
skógi henta betur timburvagnar
aftan í traktora. Þegar komið er að
lokahöggi og í brattlendi getur þurft
sérhannaðar útkeyrsluvélar til að
ráða við verkefnið. Fyrir einstaka
skógarbændur getur spil hentað
til að draga timbrið að næsta vegi
en hefur þann ókost að timbrið
óhreinkast og verður erfiðara til
úrvinnslu.
Brynjar Skúlason
Aukatoppur fjarlægður á lerki. Mynd / Valgerður Jónsdóttir
Fyrsta grisjun í ungum lerkiskógi. Mynd / Brynjar Skúlason
Snyrtilega grisjaður ungskógur með
stafafuru. Mynd / Pétur Halldórsson
Vel útbúnir skógarhöggsmenn að störfum. Mynd / Pétur Halldórsson
Sérhæfð skógarhöggsvél að störfum, ætluð fyrir lokahögg og grisjun í eldri skógum. Mynd / Rúnar Ísleifsson
Timburvagn aftan í landbúnaðar-
traktor. Mynd / Farma
Timburvagn aftan í fjórhjóli.
Mynd / Benjamín Da
víðsson