Bændablaðið - 07.11.2019, Blaðsíða 44

Bændablaðið | Fimmtudagur 7. nóvember 201944
Nú í október sl. var keyrt nýtt
kynbótamat með breyttri heildar-
einkunn eins og gerð hefur verið
grein fyrir hér á síðum blaðsins
og víðar. Stærstu breytingarnar
eru þær að vægi afurða í heildar-
einkunn var minnkað og afurða-
einkunn samanstendur nú af bæði
fitu- og próteinafurðum.
Þessi breyting hefur eðli málsins
samkvæmt nokkur áhrif á einkunnir
nautanna og þá á þann veg að naut
með hátt mat fyrir fituafurðir og eig-
inleika eins og júgur- og spenagerð,
mjaltir og skap hækka nokkuð. Á
sama hátt lækka þau naut sem hafa
t.d. lágt mat fyrir fituafurðir.
Það verður því að segjast eins
og er að kynbótamat nautgripa-
ræktarinnar hefur tekið töluverðum
breytingum á undanförnum miss-
erum. Fyrir skömmu tókum við í
notkun mælidagalíkan sem hefur
gjörbreytt vali nautanna á þann veg
að þau eru nú valin til framhalds-
notkunar 1-1 ½ ári fyrr en áður og
svo þessi breyting á heildareinkunn
sem byggir á hagrænu vægi þeirra
eiginleika sem um ræðir.
Fagráð í nautgriparækt fundaði
um miðjan október og tók ákvörðun
um hvaða naut verða í dreifingu
sem reynd naut á næstu mánuðum.
Afkvæmadómi 2013 árgangs nauta
er að fullu lokið og afkvæmadómur
nauta f. 2014 er nánast lokið. Nautin
frá 2015 eru enn ekki komin með
nægan fjölda dætra til þess að hægt
sé að setja þau í notkun að svo
stöddu.
Ákveðið var að í dreifingu verði
eftirtalin naut: Bakkus 12001, Pipar
12007, Loki 12071, Sjarmi 12090,
Dúett 12097, Jörfi 13011, Hálfmáni
13022, Bárður 13027, Ýmir 13051,
Steri 13057, Hæll 14008, Hnykkur
14029, Kláus 14031, Stáli 14050 og
Svanur 14068.
Þessi naut eru komin með traust-
an og sterkan dóm og hafa til að bera
kosti sem geta nýst ræktunarstarifnu
vel. Hér á eftir verður gerð aðeins
nánari grein fyrir kostum þeirra og
göllum en nánari upplýsingar er að
finna í nautaskrám og á nautaskra.
net.
Bakkus 12001 frá Auðsholti í
Hrunamannahreppi (f. Ófeigur
02016, mf. Frami 05034) er með
eitt hæsta mat nauta í landinu öllu
og hækkar um 1 stig. Dætur hans
eru stórar afurðakýr með góðar
mjaltir og frábært skap (með alhæstu
nautum) en spenar eru grannir og
aðeins gleitt settir. Bakkus er nú
næsthæstur nauta í heildareinkunn
með 113.
Pipar 12007 frá Espihóli í Eyjafirði
(f. Gyllir 03007, mf. Flói 02029) er
efnahlutfallanaut þar sem dætur hans
eru góðar afurðakýr með sérlega há
efnahlutföll í mjólk. Pipar stendur nú
þriðji hæstur allra nauta fyrir fitu%.
Dæturnar státa af góðri byggingu,
sterkri júgurgerð, vel settum spenum
og góðum mjaltaeiginleikum og
skapi. Pipar hækkar um 2 stig og er
heildareinkunn nú 109.
Loki 12071 frá Bakka á Kjalarnesi
(Birtingur 05043, mf. Þröstur 00037)
stendur í stað. Dætur hans eru mjólk-
urlagnar með ákaflega góða júgur-
og spenagerð og góðar mjaltir sem
skipar honum í flokk okkar betri
nauta. Heildareinkunn 107.
Sjarmi 12090 frá Hrepphólum í
Hrunmannahreppi (f. Koli 06003,
mf. Laski 00010) lækkar um ein
fjögur stig í heildareinkunn vegna
vægisbreytinganna en hann geldur
fyrir lágt fituhlutfall í mjólk dætra.
Eftir sem áður eru dætur Sjarma
gríðarmiklar og skapgóðar mjólk-
urkýr með úrvalsgóða júgurgerð og
góðar mjaltir. Sjarmi er á topp 10 í
heildareinkunn með 111.
Dúett 12097 frá Egilsstaðakoti í
Flóa (f. Birtingur 05043, mf. Dúllari
07024) er einkum afurðanaut þar
sem dætur hans eru mjólkurlagnar
með há efnahlutföll í mjólk og góðar
mjaltir. Byggingareiginleikar þeirra
eru um meðallag án þess að um áber-
andi galla sé að ræða. Hann hækkar
um 1 stig og er með heildareinkunn
upp á 107.
Jörfi 13011 frá Jörfa í Borgarbyggð
(f. Birtingur 05043, mf. Skurður
02012) er ákaflega gott alhliða naut
sem styrkir sína stöðu nú, hækkar
um 3 stig. Dætur hans eru gallalitlar
með frábæra júgur- og spenagerð
sem auk þess eru ákaflega vel settir.
Jörfi er með hæsta mat allra nauta
í mati fyrir júgur ásamt tveimur
öðrum nautum og meðal tíu hæstu
nauta í heildareinkunn með 111.
Hálfmáni 13022 frá Brjáns stöðum
í Grímsnesi (f. Vindill 05028, mf.
Laski 00010) styrkir sína góðu
stöðu, hækkar um 2 stig. Þetta er
fyrst og fremst afurðanaut en dætur
hans eru miklar mjólkurkýr með há
verðefni í mjólk. Mjaltir eru góðar
og skapið frábært en bygging er
nærri meðallagi án áberandi kosta
eða galla. Hálfmáni deilir næstefsta
sæti fyrir skap með Bárði 13027 og
er með alhæstu nautum í heildar-
einkunn með 112.
Bárður 13027 frá Villingadal í
Eyjafirði (f. Baldi 06010, mf. Laski
00010) bætir í og hækkar um 2 stig.
Hér er á ferðinni alhliða naut sem
gefur mjólkurlagnar kýr með há
efnahlutföll í mjólk, góða júgur- og
spenagerð og frábært skap. Fyrir
skap er hann nú næstefstur allra
nauta ásamt Hálfmána 13022.
Heildareinkunn 107.
Ýmir 13051 frá Klauf í Eyjafirði
(f. Baldi 06010, mf. Laski 00010)
hækkar um 2 stig. Þetta er eitt okkar
góðu alhliða nauta þar sem dætur
hans eru mjólkurlagnar og júgur-
hraustar auk þess að skarta frábærri
júgur- og spenagerð ásamt úrvals-
góðum mjöltum og skapi. Ýmir er
meðal efstu nauta hvað júgurhreysti,
júgurgerð og skap varðar. Til galla
verður að telja lágt próteinhllutfall í
mjólk. Heildareinkunn 110.
Steri 13057 frá Stóru-Mörk undir
Eyjafjöllum (f. Koli 06003, mf.
Aðall 02039) lækkar um 1 stig en
heldur samt góðri stöðu. Dætur hans
eru mjólkurlagnar með há hlutföll
verðefna í mjólk. Hvað aðra eig-
inleika snertir er Steri meðalnaut
og t.d. eru mjaltir undir meðallagi
og júgur mættu vera betur borin en
dætur eru aðeins lágfættar. Í heildina
er Steri öflugt naut með heildar-
einkunn 110.
Hæll 14008 frá Hæli 1 í Eystrihrepp
(f. Kambur 06022, mf. Hræsingur
98046) stendur í stað í heildar-
einkunn en góð afurðageta dætra
þar sem efnahlutföll eru áberandi
há ásamt því að júgurgerð er gríðar-
lega öflug skila honum öflugu mati.
Hvað júgurgerð varðar er hannn
meðal efstu nauta. Rétt er að hafa
í huga að Hæll gefur granna spena.
Heildareinkunn 107.
Kláus 14031 frá Villingadal í
Eyjafirði (f. Hjarði 06029, mf. Laski
00010) er hálfbróðir Bárðar 13027
að móðurinni til. Kláus hækkar um
3 stig enda sækir hann styrk sinn í
gríðarmikla afurðagetu, góða júgur-
og spenagerð og gott skap. Kláus
er efstur allra nauta fyrir mjólk-
urmagn og nærri toppnum hvað
skapið varðar. Heildareinkunn 110.
Hnykkur 14029 frá Hlöðum í
Hörgársveit (f. Lögur 07047, mf.
Stígur 97010) kemur nýr í hóp
reyndra nauta. Sú ákvörðun byggir
á góðu mati hans fyrir afurðagetu,
júgurhreysti og júgurgerð. Hafa þarf
í huga að Hnykkur gefur granna
spena. Fyrir áhugamenn um liti er
Hnykkur spennandi en hann var kol-
gráskjöldóttur og gefur því nokkuð
af gráum kúm. Heildareinkunn 107.
Stáli 14050 frá Hlemmiskeiði 2
á Skeiðum (f. Lögur 07047, mf.
Reykur 06040) hækkar um 1 stig.
Hans kostir liggja gríðarmikilli af-
urðagetu og góðri júgur- og spena-
gerð. Fyrir mjólkurmagn deilir hann
3-4 sæti allra nauta. Heildareinkunn
108.
Svanur 14068 frá Bryðjuholti
í Hrunamannahreppi (f. Hjarði
06029, mf. Ófeigur 02016) hækkar
um heil 4 stig. Svanur er afurða-
naut, mikil mjólk með góðum efna-
hlutföllum og júgurgerðin er stór-
góð. Taka þarf tillit til þess að hann
gefur mjög netta spena, bæði stutta
og granna auk þess sem dætur hans
er fremur lágfættar. Hann stendur
með mjög góða heildareinkunn upp
á 110.
Nautsfeður
Nautsfeður til notkunar næstu
mánuði verða áfram þeir Jörfi
13011 og Hálfmáni 13022. Nýir í
þeim hópi eru Pipar 12007, Ýmir
13051 og Kláus 14031. Hafa verður
í huga að nota Ými á kýr með há
efnahlutföll í mjólk vegna óhag-
stæðs mats hans þar að lútandi.
Þessar vikurnar er verið að
kaupa nautkálfa undan Bakkusi
12001, Sjarma 12090, Jörfa 13011
og Hálfmána 13022 auk þess sem
nokkrir synir Stera 13057 hafa
verið keyptir. Sjálfsagt er að til-
kynna um syni þessara nauta og
nautsmæðra.
Nautastöð BÍ
Búsnúmer: 2118411
Nafn og nr. Faðir Móðir, uppruni og móðurfaðir M
jó
lk
Fi
tu
%
Pr
ót
ei
n%
Af
ur
ði
r
Pr
ót
ei
nú
th
al
d
Fr
jó
se
m
i
Fr
um
ut
al
a
Gæ
ða
rö
ð
Sk
ro
kk
ur
Jú
gu
r
Sp
en
ar
M
ja
lti
r
Sk
ap
En
di
ng
Ky
nb
ót
ae
in
ku
nn
Hæ
ð
dæ
tr
a
Stólpi 11011* Lykill 02003 Stytta 606, Litla-Ármóti, Flóa Stíll 04041 108 82 94 110 102 108 113 91 94 100 104 91 109 115 108 5,5
Skalli 11023* T Gyllir 03007 Góð 255, Steinnýjarstöðum, Skaga Fontur 98027 113 88 97 111 94 93 105 100 107 105 104 100 117 104 107 5,2
Bakkus 12001* N Ófeigur 02016 Mæja 727, Auðsholti, Hrunamannahreppi Frami 05034 110 97 103 119 103 109 88 116 105 103 97 115 123 116 112 5,4
Pipar 12007* Gyllir 03007 759, Espihóli, Eyjafirði Flói 02029 101 125 118 111 80 92 101 101 105 110 109 113 99 97 106 5,5
Loki 12071 Birtingur 05043 Huppa 356, Bakka, Kjalarnesi Þröstur 00037 106 95 105 115 100 102 90 95 104 114 104 111 93 113 109 5,5
Sjarmi 12090 N Koli 06003 Baula 474, Hrepphólum, Hrunamannahr. Laski 00010 118 90 99 122 90 80 116 118 105 109 122 110 110 117 115 5,4
Dúett 12097 Birtingur 05043 Dúlla 593, Egilsstaðakoti, Flóa Dúllari 07024 100 113 118 113 87 94 96 101 99 103 104 106 94 109 106 5,9
Kakali 13009* Birtingur 05043 Þrenning 466, Engihlíð, Vopnafirði Skurður 02012 107 103 100 108 95 97 120 108 102 109 105 100 91 112 106 5,3
Jörfi 13011 N Birtingur 05043 Gústa 643, Jörfa, Borgarbyggð Skurður 02012 100 115 110 107 106 97 103 103 108 132 109 103 105 119 109 5,8
Víkingur 13017* Birtingur 05043 Duna 390, Syðri-Knarrartungu, Breiðuvík Ingjaldur 04011 118 87 101 118 90 104 101 96 105 103 90 95 105 102 108 5,9
Hálfmáni 13022 N Vindill 05028 Gríma 468, Brjánsstöðum, Grímsnesi Laski 00010 114 122 111 114 87 92 96 110 99 109 112 111 119 106 110 5,8
Bárður 13027 N Baldi 06010 Klaufa 248, Villingadal, Eyjafirði Laski 00010 104 113 107 106 86 97 99 116 102 118 107 100 131 109 108 5,9
Ýmir 13051 Baldi 06010 Slóð 692, Klauf, Eyjafirði Laski 00010 111 98 84 100 85 95 120 121 105 131 111 118 129 110 109 5,5
Steri 13057 T Koli 06003 731, Stóru-Mörk, Eyjafjöllum Aðall 02039 115 116 113 120 87 103 103 95 106 99 111 87 100 110 110 4,9
Lurkur 13084 Kambur 06022 Ófeig 638, Torfum, Eyjafirði Ófeigur 02016 103 105 104 105 111 110 98 112 101 111 97 112 116 107 106 5,5
Brjánn 14002 Vindill 05028 Hekla 250, Brjánsstöðum, Grímsnesi Bambi 08049 116 96 99 110 112 93 89 112 98 101 110 110 123 101 107 5,4
Hæll 14008 Kambur 06022 Skýla 474, Hæli 1, Eystrihrepp Hræsingur 98046 105 115 115 105 103 110 100 99 98 128 99 106 102 102 106 5,3
Skýringar:
N: Nautsfaðir T: Tilkynna nautkálfa * Getur gefið hyrnd afkvæmi
Kynbótaeinkunn = 0,44*afurðir + 0,08*mjaltir + 0,08*frumutala + 0,08*júgur + 0,08*ending + 0,08*spenar + 0,08*frjósemi + 0,08*skap
Afurðir = 0,85*magn mjólkurpróteins + 0,15*prótein%
NAUT 2019 - Reynd naut Nautastöðvar BÍ sem fyrirhugað er að nota sæði úr fyrstu mán. ársins 2019
Nýtt kynbótamat með breyttri heildareinkunn
Guðmundur Jóhannesson
ábyrgðarmaður í nautgripa-
rækt
mundi@rml.is
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Pipar 12007
Jöfri 13011
Hálfmáni 13022
Ýmir 13051
Kláus 14031
Hvar auglýsir þú?
Sími 563 0300 / Netfang: bbl@bondi.is / bbl.is
45,6% fólks
á landsbyggðinni
les Bændablaðið
20,4%
45,6%
á landsbyggðinniá höfuðborgarsvæðinu
29,5%
landsmanna lesa
Bændablaðið
Lestur Bændablaðsins: BÆNDABLAÐIÐ ER GEFIÐ ÚT Í 32 ÞÚSUND
EINTÖKUM Á TVEGGJA VIKNA FRESTI
Heimild: Prentmiðlakönnun Gallup, okt.-des. 2018. Aldur 12-80 ára.