Bændablaðið - 07.11.2019, Blaðsíða 10

Bændablaðið | Fimmtudagur 7. nóvember 201910
FRÉTTIR
Mjög fullkomin 22 þúsund fermetra
gróðrarstöð að rísa í Mosfellsdal
– verður búin mikilli sjálfvirkni og fullkomnustu sýkingarvörnum sem þekkjast í heiminum
Hafberg Þórisson er nú að
reisa nýja gróðrarstöð í Lundi í
Mosfellsdal. Þar er þegar búið að
reisa 7.000 fermetra stálgrindar-
byggingu undir salatrækt og á
næstu árum munu rísa þar við
hliðina tvær slíkar byggingar til
viðbótar. Segir Hafberg að heildar-
stærð stöðvarinnar í Lundi verði
um 22.000 fermetrar, eða um 7.000
fermetrum meiri en gróðrarstöð
Lambhaga í Reykjavík er nú. Þá
verða byggð þar líka starfsmanna-
hús og fleiri byggingar er
tengjast starfseminni.
„Við ætlum að reyna að
opna stöðina í janúar eða
febrúar á næsta ári,“ segir
Hafberg. Er hann þegar búinn
að fjármagna allt það dæmi
og kláraði reyndar að reisa
fyrsta hlutann, 7.000 fermetra,
fyrir eigið fé. Starfsmenn
Lambhaga eru nú 25 talsins.
Eftir áramótin fjölgar þeim í
30 er fyrsti áfangi nýju stöðv-
arinnar í Mosfellsdal kemst í
gagnið.
Áfanginn sem nú er verið
að klára kostar rúmlega einn
milljarð króna. Í öðrum og
þriðja áfanga verða reist-
ar svipaðar byggingar auk
nokkurra 80 fermetra íbúðar-
húsa fyrir starfsmenn.
Nýja stöðin, Lundur, mun
verða mjög fullkomin þar sem ýtr-
ustu sjálfvirkni verður beitt. Segir
Hafberg það vera einu leiðina til
að geta haldið niðri kostnaði við
fram leiðsluna og þar með verði á
afurðum til neytenda.
Sérhannaður og
einstakur vélbúnaður
Er nú verið að smíða tækjabúnað
fyrir stöðina, eins og sáningavél sem
er einstök á heimsvísu og sérhönnuð
samkvæmt hugmyndum Hafbergs.
„Þetta hefur aldrei verið gert
með þessum hætti, en ég vona að
þetta takist. Það er verið að smíða
vélina núna og við fáum hana eftir
mánuð. Hún tekur níu rennur í einu,
en ekki eina eins og algengast er.
Verksmiðjan sem framleiðir vélina
hefur aldrei gert þetta áður og bauð
mér að smíða vél sem gæti sáð í
þrjár rennur. Ég vildi það ekki og
bað um að vélin gæti sáð í 10 rennur
í einu, en af tæknilegum ástæðum
við framleiðsluna reyndist það ekki
vera framkvæmanlegt. Var reyndar
stofnað sérstakt fyrirtæki utan um
þessa framleiðslu. Ég sætti mig því
við níu rennur.
Þá mun ræktunin fara fram á
sjálfvirkum færibandaborðum á
tveimur hæðum með lýsingu á
milli, þannig að afkastagetan mun
margfaldast frá því sem nú er.“
Framleiðslan á að vera
eins hrein og hægt er
Stöðin á einnig að verða algjör-
lega laus við notkun hjálparefna
og flugur eða önnur sníkjudýr eiga
ekki að geta komist þar inn.
„Aðaláherslan sem ég hef er
að geta ræktað salat sem er alveg
hreint og ekki sé þörf á að úða með
sveppalyfjum eða öðru. Þannig að
það þurfi ekki að þvo það og það
sé tilbúið til neyslu beint úr rækt-
uninni. Slíkt er ekki hægt í ræktun
utandyra því þar eru alltaf flugur
og önnur sníkjudýr. Við slíka rækt-
un komast menn ekki hjá því að
nota varnarefni til að verja upp-
skeruna.
Í ræktuninni hjá mér í Lambhaga
þarf ég ekki að gera þetta, en það er
líka gríðarlega dýrt að halda hús-
unum hreinum fyrir flugu. Ég var
t.d. með tvo menn frá Danmörku
hjá mér í síðasta mánuði bara við
að skipta út netunum sem eru fyrir
opnanlegu gluggunum í stöðinni.
Víða á Suðurlandi eru menn að
berjast við hvítflugu sem er þar
landlæg í skurðum sem heitt vatn
flæðir um. Í garðyrkjustöðvun-
um hafa menn beitt náttúrulegum
vörnum með því að nota flugur
og önnur skordýr til að veiða
sníkjudýr sem herja á plönturnar.
Við höfum gert það líka, en í nýju
stöðinni í Mosfellsdal ætlum við
alveg að hætta því. Stöðin verður
algerlega lokuð með tvöföldum
hurðabúnaði, þannig að engin
kvikindi eiga að komast þar inn.
Ég hef grun um að það sé aðeins
ein önnur gróðrarstöð í heimin-
um sem getur gert þetta. Hún er
í Bandaríkjunum og ég ætla að
skoða hana í vetur. Það er líka
önnur stöð í Boston sem sagðist
hafa gert þetta, en það reyndist
ekki alveg rétt.
Heilnæmi framleiðslunnar
er afar mikilvægt
Hafberg segir annan þátt varðandi
markaðssetningu á grænmeti sem
neytendur hugsi ekki alltaf um en
sé mjög mikilvægur. Þar standi ís-
lensk framleiðsla yfirleitt framar en
þær vörur sem fluttar eru inn. Það
varðar sérstaklega notkun hjálpar-
og eiturefna, sýklalyfjanotkun og
bakteríur eins og salmonellu og
listeríu sem geta verið banvænar.
Vísar hann til þess að mikið magn
af ákveðinni tegund af salati var
sett á markað í Frakklandi í fyrra
sem innihélt listeríu. Var salatið,
sem fór frosið á markað, innkallað
í 107 löndum, bæði í Evrópu og
Norður-Ameríku. Þá létu 47 manns
í ríkjum Evrópusambandsins lífið
af völdum þessa salats, samkvæmt
frétt Food Safety News.
Þá bendir Hafberg á að efna-
innihald grænmetis geti líka skipt
máli. Spínatkálið sem ræktað er í
Lambhaga inniheldur ekki oxal-
sýru (Oxalic acid) sem er að finna
í miklum mæli í öllu innfluttu
spínati. Það þýðir að Lambhaga-
spínatið er ekki varasamt fyrir
heilsu fólks sem viðkvæmt er fyrir
þeirri sýru og ekki þarf þá að sjóða
það eins og ráðlagt er varðandi inn-
flutta spínatið. Sams konar sýru er
m.a. einnig að finna í rabarbara.
Gróðrarstöð Lambhaga í
Reykjavík mögulega lögð niður
Hugmyndin var að stöðin í Mosfells-
dal yrði viðbót við starfsemina í
Reykjavík. Hafberg segir nú eins
líklegt að gróðrarstöðin í borginni
verði lögð niður ef OR haldi hækk-
unum á verðlagningu á heita vatninu
til streitu.
„Ef þeir hækka verðið á hita-
orkunni eins og fyrirhugað er þá
verður þessi stöð í Lambhaga of
þung í rekstri og mun leggjast af
að óbreyttu. Mögulega gætum við
flutt alla starfsemina og bætt henni
við stöðina sem við erum að reisa
í Mosfellsdal, þar er nægjanlegt
landrými.
Ég hafði hugsað mér að vera
með framleiðslu á stóru salati í
Lambhaga, en að smásalatið verði
framleitt í Lundi í Mosfellsdal.“
Hægt að auka framleiðsluna ef
vel er passað upp á alla þætti
– Hvað með stöðuna í ræktun á
grænmeti á Íslandi, geta íslenskir
bændur annað þörfinni?
„Vandi framleiðenda á Íslandi
er að þeir eru með mjög margar en
smáar einingar. Það hefur því verið
talsverður innflutningur á tómötum
og gúrkum sem hefði verið alveg
óþarfi. Gúrkuframleiðslan náði
reyndar jafnvægi í fyrra.
Ef einingarnar væru stærri,
þá þyrfti verðið á framleiðslunni
heldur ekki að vera eins hátt. Við
erum t.d. að framleiða 500 tonn
og ætlum að fara í 1.000 tonn á
næsta ári. Þegar því verður náð
2020 reikna ég með að verðið á
framleiðslunni hjá mér verði það
sama og var 2011, sem þýðir raun-
lækkun. Allt er þetta spurning um
að reksturinn sé vel skipulagður
og dæmið sé hugsað frá upphafi
til enda. Menn reyni að stýra öllu
á hagkvæman hátt sem hægt er
að ráða við. Þjálfun á fólki og
skipulag varðandi allan tæknibún-
að og húsakost. Það eru samt sumir
þættir sem við ráðum ekki við, eins
og verð á heitu vatni og rafmagni,“
segir Hafberg Þórisson. /HKr.
Nýja bygging gróðrarstöðvar Hafbergs Þórissonar í Lundi
í Mosfellsdal er engin smásmíði, eða heilir 7.000 fermetrar.
Hún verður tekin í notkun í byrjun næsta árs og síðan ætlar
Hafberg að ráðast í byggingu á tveimur slíkum húsum til
viðbótar og verður stöðin þá samtals 22 þúsund fermetrar
að flatarmáli. Myndir / HKr.
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Þróun kílóverðs á salati frá Lambhaga gróðrarstöð ehf.
frá 2011 til 2018 Lækkun m/v fast verðlag 8,1% frá 2011
Lækkun m/v núvirt verðlag 23,7% frá 2011
Hér má sjá að verð á salati frá garðyrkjustöð Lambhaga var talsvert lægra árið
2018 en 2011. Munar þar 8,3% miðað við fast verðlag og 23,7% á verðlagi 2018.
Lundur í Mosfellsdal eins og aðstaðan kemur til með að verða samkvæmt teikningum BÓ arkitekta. Lundur er
vinstra megin við Þingvallaveg þegar keyrt er í austurátt. Númer 1 er gróðrarstöð, en búið er að reisa fyrsta áfanga
af þremur. Númer 2 eru átta 80 fermetra starfsmannahús. Númer 3 er gróðurhús fyrir framleiðsluþróun, kynningar
og starfsmannaaðstöðu. Númer 4 er íbúðarhús. Númer 5 er núverandi hús í Lundi.