Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.2001, Qupperneq 65

Fjárhagurinn
batnar
Þegar Lottóið kom til sögunnar
hófust nýir tímar. Það er gaman að
minnast stjórnarfundanna þegar Vil-
hjálmur Vilhjálmsson og Oddur
Ólafsson voru að segja frá lottóhug-
myndinni. Hana höfðu þeir fengið í
Bandaríkjunum þar sem þessi leikur
hafði náð fótfestu. Þetta virtist vera
kjörin ijáröflunarleið fyrir bandalag-
ið og nú hófst mikið starf við að
koma þessari hugmynd í gagnið.
Leyfi til rekstrar Lottós þarfnaðist
lagasetningar og árið 1986 voru sam-
þykkt á Alþingi lög þess efnis. Ágóði
skyldi skiptast milli Öryrkjabanda-
lags íslands, íþróttasambands Islands
og Ungmennafélags íslands. Hlutur
Öryrkjabandalags er 40% og skal
honum varið til byggingar húsnæðis
fyrir öryrkja og til félagsmála. Ibúðir
Hússjóðs Öryrkjabandalagsins eru nú
að nálgast 600, dreifðar um landið.
Varla þarf að lýsa hversu mikil breyt-
ing til batnaðar hefur orðið á högum
margs fatlaðs fólks vegna þessa.
Ný atvinnutækifæri
fatlaðra
Saga Öryrkjabandalagsins á sviði
atvinnusköpunar fyrir fatlaða er löng.
Fyrsta tilraun til slíks rekstrar var
þegar Öryrkjabandalaginu voru gefn-
ar nokkrar notaðar saumavélar og var
þá opnuð saumastofa, sem fékk ýmis
verkefni t.d. frá ríkisspítölum.
Margt hefur verið reynt, surnt hefur
gengið vel, annað síður og hefur það
meðal annars fylgt sveiflum í þjóð-
félaginu. Ég held þó að það sé rétt
munað að alltaf hafi einhver vernd-
aður vinnustaður verið starfandi á
vegum Öryrkjabandalagsins. Núna
eru þeir tveir, Örtækni og saumastofa
báðir til húsa að Hátúni lOa.
Starfsþjálfun fatlaðra,
heillaspor
Það var mikið heillaspor þegar
Starfsþjálfun fatlaðra tók til starfa
haustið 1987. Hún var fyrst til húsa á
efstu hæð í Hátúni lOa en flutti
haustið 1995 í nýja, einnar hæðar
byggingu austan við Hátúnshúsin og
hlaut skólinn þá nafnið Hringsjá, en
Ásgerður Ingimarsdóttir átti hug-
myndina að þeirri ágætu nafngift.
Skólinn er byggður fyrir fé úr
Framkvæmdasjóði fatlaðra. Það er
ekki síst fyrir atbeina Margrétar Mar-
geirsdóttur, þáverandi deildarstjóra
málefna fatlaðra hjá félagsmála-
ráðuneytinu að svo vel gekk að koma
byggingunni í gagnið. Margrét var
síðan formaður skólastjórnar um ára-
bil.
Öryrkjabandalagið hefur nú tekið
við rekstri skólans og er hann rekinn
samkvæmt þjónustusamningi við
félagsmálaráðuneytið og Trygg-
ingastofnun rikisins. Nám við skól-
ann miðast við að endurhæfa fatlað
fólk til þátttöku í atvinnulífinu.
Fullt nám eru þrjár annir og hafa
197 manns lokið því. Síðan eru 273
sem hafa a.m.k. lokið einni önn og
enn eru ótalin tölvunámskeiðin, sem
eru 10-15 á ári.
Könnun sýnir að kringum 70%
þeirra, sem lokið hafa námi hafa
fengið vinnu eða eru komnir í frarn-
haldsnám. Skólastjóri frá upphafi er
Guðrún Hannesdóttir og á hún
mikinn þátt í velgengni skólans.
Umsóknir um skólavist eru sífellt að
aukast og hvergi nærri hægt að koma
til móts við þær allar.
Áratugur fatlaðra
og meginreglurnar
Eins og margir muna þá ákváðu
Sameinuðu þjóðirnar að árið 1981
skyldi verða ár fatlaðra og áratug-
urinn 1983 til 1992 skyldi einnig vera
helgaður þeim málaflokki.
Að þeim áratug liðnum var komið
að því að meta árangurinn. Af því
tilefni bauðst Jóhanna Sigurðardóttir,
þáverandi félagsmálaráðherra til þess
að haldin yrði ráðstefna á Islandi um
þessi nrál á vegum Sameinuðu þjóð-
anna. Hún var síðan haldin í
Reykjavík dagana L- 3. júní 1994
undir heitinu: Eitt samf'élagjýrir alla.
Undirbúningur slíkrar heimsráð-
stefnu var gífurlega umfangsmikill
en þátttakendur voru kringum 700 frá
rúmlega 50 þjóðlöndum.
Dagskrá ráðstefnunnar var mjög
fjölbreytt og málefni er varða fötlun
rædd frá ótal hliðum. Meðal ráð-
stefnugesta voru þátttakendur frá
Austur-Evrópuríkjum og mörgum
þróunarlöndum. Vonandi er að þeir
hópar hafi fundið þarna hvatningu og
jafnframt staðfestingu á því að léleg
lífskjör fatlaðs fólks eru ekkert lög-
mál, heldur mannanna verk. Margt er
hægt að bæta ef þekking, ijármagn og
vilji eru fyrir hendi.
Verndari ráðstefnunnar var Vigdís
Finnbogadóttir, þáverandi forseti
íslands.
Árangur þessara ára sem helguð
voru málefnum fatlaðra var sam-
þykkt þings Sameinuðu þjóðanna á
22 reglum, sem á íslensku hlutu
nafnið meginreglur (standard rules)
um jafnan rétt og jafna möguleika
fyrir fatlaða. Þetta eru merkilegar
reglur og víðtækar sem spanna flest
svið mannlífsins. En þetta eru reglur
en ekki lög, sem beint er til aðild-
arþjóðanna að framfylgja og því
miður hafa kannanir sýnt að áhuginn
hefur dofnað eftir því sem árin hafa
liðið og framkvæmdir mjög misjafn-
ar eftir löndum. Sumsstaðar hefur
mikið verið gjört annarsstaðar ekkert.
Þar höfum við íslendingar heldur
ekki haldið vöku okkar. Félagsmála-
ráðuneytið lét þýða reglurnar á ís-
lensku skömmu eftir gildistöku
þeirra. Einnig gaf Öryrkjabandalagið
út stytta útgáfu af reglunum á sínum
tíma.
Hvar á að hætta?
Það er svo ótalmargt sem kemur
upp í hugann, sem ekki hefur verið
minnst á i þessari upprifjun, eins og
tryggingalöggjöfin sem frá fyrstu tíð
hefur verið viðfangsefni banda-
lagsins, bifreiðamálin, eða allar ráð-
stefnurnar sem efnt hefur verið til um
málefni fatlaðra.
Flest hefur þokast í rétta átt og víst
er að án aðhalds frá öryrkjafélög-
unum sjálfum, hagsmunasamtökum
fatlaðra, þá væri öðruvísi um að litast
hér.
Ég tel að eitt af brýnustu verkefnum
bandalagsins nú sé að fá hnekkt
þeirri framkvæmd ríkisstjórnar
Davíðs Oddssonar að rjúfa tengslin
milli örorkulífeyris og lágmarkslauna
í landinu. Síðustu árin hafa örorku-
launin verið ákvörðuð samkvæmt
geðþótta ríkisstjórnarinnar hverju
sinni. Þetta mál var eitt af baráttu-
málum stjórnar Öryrkjabandalagsins
á árunum milli 1993 og 1997. Það
hafði lengi verið til umljöllunar hjá
umboðsmanni Alþingis, en náði þá
ekki lengra vegna andstöðu stjórn-
valda. Þetta er að mínum dómi mann-
réttindabrot, sem hefur viðgengist
allt of lengi.
Ég óska Öryrkjabandalaginu vel-
famaðar í áframhaldandi starfi að
hagsmunamálum öryrkja.
Ólöf Ríkarðsdóttir.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
65