Hvöt - 30.04.1949, Blaðsíða 48

46
H V ö T
þeirra og eldmóður rak þá áfram.
Þeir töluðu til félaga sinna og með-
bræðra eitthvað á þessa leið:
Skólaæskan yerður að snúa við á
þeim ltelvegi falskrar glcði, sem
hún nú treður sem ákafast. Hún
verður að rífa niður frá grunni
þann óskapnað, scm reistur er á for-
sendum drykkjutízkunnar. Hún vel’ð-
nm að hægja frá sér seiðkonum spill-
ingarinnar, en hylla hina krýndu
drottningu hreysti, heilbrigði og
reglusemi. Hún verður að brjóta nið-
ur hinn fastmótaða steingerving
spilltra og óheilnæmra lifnaðarhátta,
en temja sér fegurri og betri lífs-
venjur.
Fagnaðarhoðskapur þessi fór ekki
forgörðum. Hann festi rætur í brjóst-
um æskumanna, karla og kvenna,
innan skólanna. Hann flaug um, eins
og eldur í sinu, enda borinn uppi
af végreifum baráttumönnum, sem
fóru hamförum í krafti hugsjóna
sinna. Fræ það, sem hér var sáð,
óx og dafnaði, þrátt fyrir hatramma
andstöðu hinna ölkærustu.
Kosturinn við andstöðuna var sá,
að hún var opinská, en ekki lúmsk.
eins og hún er nú. Hún birtist í
ofstæki afdankaðrar lífstefnu og'
féll í fjörbrotum mótsagna sinna.
Neistar þeir, sem kviknnðu í
átökiun hinnar hörðu baráttu,
urðu brátt að báli. Eldsneytið var
fremur öllu öðru sú harða og misk-
unnarlausa andstaða, sem mætti
hreyfingunni í upphafi. Hún herti
í bindindismönnum og þjappaði
þeim saman í volduga fylkingu, sem
varð æ þéttari með hverjum degi,
sem leið.
Foringi hins frækna liðs var ungur
Menntaskólanemi frá Vestmannaeyj-
um að nafni Helgi Scheving. Þessi
vígreifi skólamaðnr átti, ásamt
Pálma Hannessyni, rektor Mennta-
skólans, drýgstan þátt í að hrinda
þessari hreyfingu af stað.
Fyrstu frjókorn hennar höfðu þó
fallið áður, en legið fjöti’uð í ó-
plægðum jarðvegi tímans. Fjölnis-
menn mæltu ákveðið gegn brenni-
vínsdrykkju og gerðu sér far um að
linekkja áfengisnautn nxeðal stúdenta
í Kaupmannahöfn. 1 fyrsta árgangi
Fjölnis fi'á 1835 er svo til orða tekið,
m. a.:
„Eins og hinar ytri mótspyrnur,
veikjast einnig daga frá degi þær
sem innanað koma. Mettun eintómra
holdlegra tilhneginga minnkar ár
frá ái'i, og þeir sem ekki hugsa um
annað, eru lítils metnir hjá siðuðum
þjóðum. Stór félög hafa í ímsum
löndurn afsvarið brennivín og þess-
háttar drikki, og teldst að halda
það.“
Þessar nafntoguðu frelsishetjui’,
sem eggjuðu þjóðina til sóknar í
frelsisbaráttunni með hi'ífandi sam-
anburði á glæsileik fornaldai'innar og
niðurlægingu samtíðarinnar, sáu
glögglega hættu þá, senx þjóð þeirra
stafaði af vínflóði aldarinnar. Þeir
menn, sem höfðu kosið sér nytseixx-
ina, fegurðina og sannleikaxxn að
kjöi'orðunx, hlutu að hafna áfenginu,
þvi það á alls enga sanxleið nxeð
þessxmx fögru hugtökum. Þó að
bindindisfél. Fjölnismanna félli í gröf
hinnar svo nefndu hófsemdarstefnu,
og þeir hafi sumir ekki borið gæfu
til að standa fast á hinum trausta