Fjölrit RALA - 10.05.1988, Síða 85

81
næst eru víxlanir frá vorinu 1981, þegar 18 afbrigðum var víxlað saman, einu við allt og
öllum við eitt, og í þriðja lagi víxlanir frá 1982. Þetta eru allt i allt á þriðja þúsund
afbrigði. Sáðkorn hefur fengist bæði hér í gróðurhúsi og eftir fjölgun i Svíþjóð. Afbrigðin
eru fyrst borin saman í smáreitum á tilraunalandi stofnunarinnar á Geitasandi á
Rangárvöllum. Úrvalið, um 5-10%, fer svo aftur í fjölgun og lendir enn á Geitasandi. Aftur
er valið og í þriðja sinn er reynt að bera úrvalsafbrigðin saman í stórum reitum við
vélvædda uppskeru. Sá áfangi náðist sumarið 1987. Alls hafa verið reynd 1333 afbrigði frá
1984 einu sinni eða oftar. Af þeim voru nú 50 úrvalsafbrigði í stórum reitum á Geitasandi
og víðar á Suðurlandi, eða 3,8%. Auk þeirra bíða 43 afbrigði umfjöllunar eftir aðra umferð,
eða 3,6% í viðbót.
Tvær stærstu tilraunirnar í sumar voru gerðar á Geitasandi og á Voðmúlastöðum. Þær
urðu báðar fyrir áföllum af þurrki en engu að síður er ljóst að mörg afbrigði eru marktækt
betri en Mari. í 42. töflu eru birtar tölur um uppskeru nokkurra afbrigða sem reyndust
vel og voru á fleiri en einum stað í tilraun.
Varla mun ofmælt að þessar niðurstöður lofi góðu. Allar líkur eru á því að þarna sé
fengið korn sem hentar betur hérlendis en afbrigðin sem nú eru ræktuð.
42. tafla. Kornuppskera nokkurra afbrigöa 1987, meöaltal tilrauna.
Afbrigði Fjöldi tilrauna Korn, þe. hkg/ha Korn, Mari = 1 á hverjum stað
73-23 2 38.0 121
15-17 2 29.4 117
85-10 2 27.0 116
115-8 2 25.4 116
73-19 2 25.2 115
93-1 3 28.2 113
34-3 3 26.5 110
Mari 3 24.4 100
Rannsóknir á frædvala í vallarsveifgrasi IRL 441)
Þóroddur Sveinsson
Við frærækt á íslensku vallarsveifgrasi hefur komið í ljós að fræið spírar mun verr
en erlendir stofnar sem sáð hefur verið hér á landi. Því var ákveðið að meta frædvala í
íslensku vallarsveifgrasi og reyna að gera sér grein fyrir hvaða þættir stjórna honum.
Einnig var reynt að rjúfa dvalann með ýmsum þekktum aðferðum. Rannsókn þessi var
unnin sem MS-prófverkefni og var kostuð að hluta af Rala.
Til að kanna erfðabreytileika voru prófaðar 15 arfgerðir sem í upphafi var safnað úr
langtímaáburðartilraunum frá Sámsstöðum og Akureyri. Þrjár af þessum arfgerðum voru
valdar til að meta árssveiflur í frædvala innan arfgerða. Stofninn 08 frá Þórishólma á
Breiðafirði var notaður til að kanna áhrif fræþroska, þurrkunarhita og geymsluhita á
frædvala. Þessi efniviður var einnig notaður til að kanna áhrif gibberellinsýru (GA3),
kælingar, ljóss, hitameðferðar í rakamettuðu lofti, afhýðingar og örbylgja á spírun. Til
viðmiðunar voru notaðir erlendu stofnarnir Holt og Fylking.
í rannsókninni var m.a. lagt mat á eftirfarandi: (a) snírunarhæfni (%) sem
heildarspírun lifandi fræs, (b) spírunareildi. sem er stuðull sem metur spírunarhraða, (c)
lí.f.tQly (%) sem hlutfall lifandi fræs í hópunum, og (d) vanskapninga (%) sem fjölda
vanskapaðra kímplantna af heildarfjölda spíraðs fræs.
í Holt og Fylkingu var spírun nánast lokið á 10 dögum og var spírunin þá komin í