Milli mála - 2019, Blaðsíða 123

Milli mála 11/2019 123
ÁSDÍS RÓSA MAGNÚSDÓTTIR
líka glöð yfir því að vera með heitmanni sínum. Eftir eina klukku-
stund sér hún vagna og tjöld tengdafjölskyldunnar og þar fyrir aftan
mótar fyrir kirkjuturni. Hún furðar sig á því að þau skuli ekki stansa
hjá vögnunum heldur halda rakleiðis inn í kirkjugarðinn. Þegar hann
nemur loks staðar við opna gröf skilur Mameliga að Igruska elskar
hana svo heitt að hann hefur komið til hennar úr handanheimum.
Hann býður henni að koma niður í gröfina og réttir henni höndina.
Skelfingu lostin rífur hún blússuna sína í ræmur, og svo kjólinn, og
setur snifsin, eitt á fætur öðru, í útrétta höndina. Þegar hún stendur
nakin við opna gröfina grípur hún brúðuna og slítur af henni perlu-
festi sem hún hafði sett um háls hennar, tekur perlurnar og leggur í
lófa Igruska, eina af annarri, þar til aðeins þrjár perlur eru eftir. Þá
galar haninn og jörðin gleypir afturgönguna.
Mameliga hleypur eins og fætur toga til kirkjunnar, grípur þar í
tjald til að hylja nekt sína, klifrar svo upp í kirkjuturninn og hringir
klukkunni. Ungur prestur svarar kallinu og hjálpar henni að finna
foreldra Igruska sem segja henni að sonur þeirra hafi lent í slags-
málum deginum áður og dáið.
4.
Í athugasemd sinni við „Brúðu Mameligu“ segir Maximoff að þessi
saga hafi verið mjög útbreidd hjá Rómafólki en fallið í gleymsku eftir
að kristni breiddist út meðal þeirra; hann vilji þó koma í veg fyrir að
þessar gömlu sögur gleymist endanlega þótt hann sé prestur. Hann
játar að hafa sjálfur reynslu af yfirnáttúrulegum fyrirbærum, s.s.
afturgöngum, sem hann geti ekki með nokkru móti útskýrt, en
bætir svo við að Guð muni eyða myrkraverkum djöfulsins.39
„Brúða Mameligu“ minnir íslenskan lesanda óneitanlega á söguna
af „Djáknanum á Myrká“, eina af þekktustu draugasögunum í safni
39 La poupée de Mameliga, bls. 184–185. Milena Hübschmannová bendir á að sagan sé vel þekkt í
rússnesk-rómískum bókmenntum og víðar í Austur-Evrópu; Milena Hübschmannová, „Matéo
Maximoff“. Hún er af þjóðsagnagerðinni ATU 365 og er reyndar vel þekkt í allri Evrópu, sjá t.d.
ensku ballöðuna „The Suffolk Miracle“, sem fyrst birtist á prenti á árunum 1678–1680. Um
flokkunarkerfi þjóðsagna og „finnska skólann“ má t.d. lesa í inngangi Hans-Jörgs Uther, The Types
of International Folktales: A Classification and Bibliography Based on the System of Antti Aarne and Stith
Thompson, 3 bindi. FF Communications nos. 284–86, Helsinki: Suomalainen Tiedeakatemia,
2004, bls. 7–15, og um ATU 365 á bls. 229. Sjá einnig: Rósa Þorsteinsdóttir, Sagan upp á hvern
mann, Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, 2011, bls. 22–26 og bls.
61–64.