Bændablaðið - 19.11.2020, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. nóvember 20204
FRÉTTIR
Þaulreynd hús við Íslenskar aðstæður
Stuttur afgreiðslutími
Z STÁLGRINDARHÚS
TÖLVUPÓSTUR
sala@bkhonnun . is
SÍMI
571-3535
VEFFANG
www .bkhonnun . is
Hrefna Jóhannesdóttir, oddviti Akrahrepps, um riðuveikina í Skagafirði:
Besti stuðningurinn felst
í því að snúa vörn í sókn
„Það er vissulega mikið áfall þegar
svona atburður kemur upp, hann
hefur í för með sér bæði fjár-
hagslegt og tilfinningalegt tjón
fyrir fjáreigendurna og hefur líka
áhrif á samfélagið í heild,“ segir
Hrefna Jóhannesdóttir, oddviti
Akrahrepps í Skagafirði, en niður-
skurður sauðfjár eftir að upp kom
riða í héraðinu hefur lagst þungt
á samfélagið.
Hrefna bendir á að biðtíminn sem
nú standi yfir á meðan mál skýrist
sé ávallt erfiður fyrir alla sem hlut
eiga að máli og komi ofan á niður­
skurðinn sjálfan. Fram undan er svo
heilmikil vinna við sótthreinsun á
býlunum. – „Þessu er langt í frá
lokið,“ segir hún.
Hún segir að verið sé að fara yfir
málin og skoða með hvaða hætti
best sé að styðja við þá sem lenda
í riðuniðurskurði. Gerir Hrefna ráð
fyrir að ráðuneyti landbúnaðarmála
komi fljótlega fram með tillögur að
gagnlegum endurbótum á regluverki
og bótafyrirkomulagi.
Mikilvægt að gleyma
ekki andlegri heilsu
„Svo er gríðarlega mikilvægt að
gleyma ekki andlegri heilsu og
verið er að skoða þann þátt máls­
ins með aðstoð fagaðila,“ segir
hún.
„Umræðan hefur skiljanlega
verið mjög tilfinningaþrungin
fram til þessa, en ég tel að það sé
mjög mikilvægt að við styðjum þá
bændur sem lentu í þessu eins og
hægt er. Til lengri tíma litið felst
besti stuðningurinn í því að snúa
vörn í sókn og leita allra leiða sem
unnt er til að skilja búfjársjúkdóma
betur, efla sjúkdómavarnir og
laga verkferla og stjórnsýslu í
von um að þessi atburður leiði til
jákvæðrar þróunar á endanum.
Það er mjög mikilvægt, ekki síst í
skammdeginu, að halda í vonina,“
segri Hrefna. /MÞÞ
Hrefna Jóhannesdóttir, oddviti
Akrahrepps í Skagafirði.
Riðuveiki var staðfest á fjór-
um sauðfjárbúum í Skagafirði,
Stóru-Ökrum, Syðri-Hofdölum,
Grænumýri og Hofi í Hjaltadal.
Í kjölfarið var lögum samkvæmt
fyrirskipaður niðurskurður alls
fjár á búunum, eða á um 2.500
gripum.
„Fyrst og fremst höfum við af
fremsta megni reynt að finna leiðir
til að bregðast við þessu gríðarlega
áfalli og áfallateymi sveitarfélagsins
var strax virkjað og bauð fram
sína aðstoð sem síðan hefur verið
fylgt eftir með samtölum,“ segir
Sigfús Ingi Sigfússon, sveitarstjóri
Sveitarfélagsins Skagafjarðar.
Erfið staða fyrir bændur
Sigfús Ingi segir þessa stöðu erf­
iða fyrir þá bændur sem fyrir urðu
en hún snerti fjölskyldur þeirra og
nágranna og hafi í raun áhrif um
allt skagfirska samfélagið og víðar.
Að hluta til var um að ræða stór og
myndarleg ræktunarbú sem eftir var
tekið og því mikil eftirsjá að því
starfi sem þar var unnið.
„Fólk hér um slóðir tekur þetta
inn á sig og er dapurt, við finnum
alveg fyrir því að þessi atburður
leggst þungt á menn,“ segir
Sigfús Ingi. Hann nefnir einnig
að hann komi til með að hafa
áhrif á félagsstarf bænda í héraði,
sem að hluta til var byggt upp á
viðburðum tengdum sauðkindinni,
m.a. hrútasýningum.
Mikil vinna við greiningu sýna
Sveitarstjóri segir að héraðs­
dýralæknir hafi tekið fjöldann
allan af sýnum og nú sé verið að
greina þau. Um mikinn fjölda
sýna sé að ræða og því geti tekið
nokkuð langan tíma að greina þau
öll. Sýnunum sé forgangsraðað.
Dýrt að koma sér
upp nýjum bústofni
Sigfús Ingi segir sveitarfélögin
tvö í Skagafirði, Sveitarfélagið
Skagafjörður og Akrahreppur
ásamt Bændasamtökum Íslands
og atvinnuvegaráðuneyti séu
í samstarfi þar sem verið er að
skoða hvað hægt sé að gera til
viðbótar því sem þegar hefur
verið gert.
„Það snýst m.a. um á hvern hátt
við getum sem best veitt bændum
stuðning og aðstoð. Þá sé vinna í
gangi á vegum atvinnuvega­ og
nýsköpunarráðuneytisins við að
meta og endurskoða reglur og
stjórnsýslu hvað varðar málefni
riðu og m.a. verið að skoða leiðir
til að koma til móts við þá bænd­
ur sem vilja hefja sauðfjárrækt á
nýjan leik eftir tilskilinn fjárlausan
tíma.
Það er dýrt að koma sér upp
nýjum bústofni. Líflömb eru mun
dýrari en verðmæti sláturlamba
og þeir styrkir sem nú standa til
boða eru ekki nægilega háir til að
bera kostnað við kaup á þeim. Það
er því í gangi vinna við að finna
leiðir til að hækka þessa styrki svo
unnt sé að styðja með öflugum
hætti við þá sem vilja byrja aftur.“
Förgunarmálin í ólestri
Þá segir Sigfús Ingi að það hafi
verið slæmt að upplifa það ástand
sem ríkir í landinu varðandi förgun
dýrahræjanna. Áhrifaríkasta
leiðin sé að brenna úrganginn,
en brennsluofn sem til staðar er
í Reykjanesbæ annar ekki allri
brennslunni. Sá úrgangur sem eftir
stendur mun fara til urðunar að
Skarðsmóum í Skagafirði en þar
er um að ræða urðunarstað sem
búið var að leggja af. Úrganginum
var því fargað þar á undanþágu.
„Þetta sýnir okkur að við þurf­
um að taka okkur á í þessum
efnum, það þarf að ráða bragarbót
á þessum urðunarmálum sem fyrst.
Við verðum að hafa tiltækar viðun­
andi leiðir ef atburður af svipuðu
tagi kemur upp á ný,“ segir Sigfús
Ingi. /MÞÞ
Sigfús Ingi Sigfússon, sveitarstjóri Sveitarfélagsins Skagafjarðar:
Leitað leiða til að bregðast við
áfalli vegna niðurskurðar
– Finnum að þetta leggst þungt á fólk
Sigfús Ingi Sigfússon, sveitarstjóri
Sveitarfélagsins Skagafjarðar.
Úr Blönduhlíð í Skagafirði. Mynd / HKr.
Riðuveikin hefur líka áhrif á geitastofninn:
Búið að skera niður
38 geitur og kið
– Falla undir sömu reglugerð og annað sauðfé
Búið er að lóga 38 geitum og kiðum
á bæjum á Norðurlandi þar sem
riðuveiki hefur greinst í sauðfé.
Riða hefur ekki greinst í geitum
hér á landi en hún hefur greinst í
geitum í Bandaríkjunum og vitað
er um tilfelli í Noregi.
Jón Kolbeinn Jónsson, héraðs­
dýralæknir í Norðvesturumdæmi,
segist ekki hafa tölu um fjölda geita
í Tröllaskagahólfi á hraðbergi en segir
að þær séu á þó nokkrum bæjum.
„Sem betur fer eru ekki mörg til­
felli þar sem geitur eru á bæjum þar
sem riða hefur komið upp.“
Samkvæmt upplýsingum frá
MAST er búið að aflífa 38 geitur
og kið í niðurskurðinum vegna riðu
í Tröllaskagahólfi. Að sögn Jóns
hefur fram til þessa ekki greinst riða
í íslenskum geitum. Sjúk dómurinn
hefur fundist í geitum í Banda­
ríkjunum og vitað er um tilfelli í
Noregi.
Geitfé sett undir sama hatt og
sauðkindur í lögum og reglum
Geitfé flokkast undir sömu lög og
reglur og sauðfé varðandi niðurskurð
á bæjum þar sem riðuveiki hefur
komið upp. Í reglugerð frá 2001 segir:
„Reglugerðin fjallar um riðuveiki
í sauðfé en ákvæði hennar taka einnig
til riðuveiki í geitum og öðrum dýra­
tegundum.”
Í þriðju grein reglugerðarinnar
segir einnig:
„Ef riðuveiki er staðfest leggur
yfirdýralæknir til við landbúnað­
arráðherra að viðkomandi hjörð verði
lógað hið fyrsta.”
Áhyggjur af litlum geitastofni
Anna María Flygenring, formaður
Geit fjár ræktarfélags Íslands, segir
að geitfjárstofninn á Íslandi telji
innan við 1.500 fjár og því sé
full ástæða til að hafa áhyggjur af
honum enda sé hann tæknilega í
útrýmingarhættu. Hún segir einnig
að ekki hafi greinst riða í íslenskum
geitum og ljóst sé að víð tækar rann­
sóknir skorti sárlega.
„Ekkert ráð virðist koma til
greina annað en niðurskurður, en
þurfa geiturnar endilega að fylgja
sömu reglum og sauðfé? Þær eru
öðruvísi, meira að segja genasam­
setning þeirra er öðruvísi en sauð­
fjár,“ segir Anna. /VH
–Sjá nánar á bls. 8
Varðandi riðuveiki þá fellur íslenski
geitfjárstofninn undir sömu lög og
reglugerðir og sauðfé varðandi
niðurskurð á bæjum þar sem veikin
kemur upp. Mynd /HKr.
Riðusmit hefur verið stað-
fest á einum bæ til viðbótar í
Tröllaskagahólfi. Bærinn heitir
Minni-Akrar og er staðsettur
í Akrahreppi í Skagafirði.
Matvælastofnun vinnur nú að
öflun upplýsinga og undirbún-
ingi aðgerða.
Tilfellið var staðfest í sýni sem
tekið var í sláturhúsi og greint á
Tilraunastöð Háskóla Íslands
að Keldum. Á búinu er nú um
hundrað fjár að því er fram kom
í tilkynningu Matvælastofnunar
síðdegis á þriðjudag.
Matvælastofnun ítrekar
að flutningar fjár innan
Tröllaskagahólfs og frá hólfinu
eru bannaðir.
Matvælastofnun hvetur bændur
til þess að vera vakandi fyrir
einkennum riðuveiki í kindum
sínum og hafa þá samband við
héraðsdýralækni sem sér til
þess að sýni séu tekin. Einnig er
bændum bent á að hafa samband
vegna sýnatöku úr fé sem drepst
eða er aflífað sökum slysa eða
annarra sjúkdóma. Sýnatakan er
bændum að kostnaðarlausu.
Riða fannst á einum bæ til
viðbótar á Tröllaskaga