Bændablaðið - 19.11.2020, Blaðsíða 24

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. nóvember 202024
LÍF&STARF
„Ég hlakka til að takast á við
áskoranir greinarinnar og vil nýta
tímann vel til að eiga gott samtal og
vinna að faglegum málum greinar-
innar, eins og að styrkja frekari
þekkingu, rannsóknir og þróun.
Við þurfum að taka vel utan um
loftslagsmál greinarinnar, stuðla
að bættri ímynd nautgriparæktar-
innar, halda styrkleikum okkar á
lofti og bæta merkingar matvæla
til að auðvelda neytendum að velja
okkar vörur,“ segir Herdís Magna
Gunnarsdóttir, nýkjörinn formað-
ur Landssambands kúabænda.
Herdís Magna er 33 ára, bóndi
á Egilsstaðabúinu og er af fimmtu
kynslóð Egilsstaðabænda.
Hún og eiginmaður hennar,
Sigbjörn Þór Birgisson, eiga búið til
helminga á móti foreldrum hennar,
Vigdísi M. Svein björnsdóttur og
Gunnari Jóns syni. Þau hjónin eiga
tvo syni, Birni Hrafn, 5 ára og
Pálmar Flóka, 2 ára.
Herdís Magna er yngst þriggja
systkina, stúdent frá Mennta­
skólanum á Akureyri og lauk síðar
BSc. prófi frá Landbúnaðarháskóla
Íslands og Hólum. Þau Sigbjörn Þór
fluttu aftur heim til Egilsstaða árið
2012 og hófu þá þegar að vinna sig
inn í búskapinn hjá foreldrum hennar.
Mjólkur­ og nautakjötsframleiðsla er
stunduð á Egilsstaðabúinu ásamt því
að þar er rekin lítil heimavinnsla með
mjólkurafurðir, en bróðir hennar,
Baldur Gauti, og hans kona, Eyrún
Hrefna, sjá að mestu leyti um hana.
Sama þróun í kúabúskap hér
og á öðrum Norðurlöndum
Þróun í rekstri kúabúa hér á landi
um langa hríð hefur verið í þá átt að
búum hefur fækkað og þau stækkað.
Svipuð þróun er upp á teningnum
víðar, t.d. á öðrum Noðurlöndum.
„Þrátt fyrir fækkun búa og
mjólkurkúa hefur framleiðslan aukist
jafnt og þétt, hún hefur haldist nær
óbreytt undanfarin ár. Það má fyrst
og fremst rekja til þess að búin hafa
stækkað og nyt hækkað. Meðalbú
framleiða nú um 275 þúsund lítra af
mjólk á ári samanborið við um 115
þúsund lítra fyrir 20 árum,“ segir
Herdís Magna.
Hún bendir á að básafjós verði
úreld árið 2035 og flestir sem hætt
hafa í greininni búa við aðstöðu sem
þarfnast töluverðra og kostnaðar­
samra endurbóta eigi þau ekki að
úreldast samkvæmt reglugerðum.
Nokkur atriði í búvörusamning­
um séu hins vegar sérstaklega hugs­
uð til að styðja við minni bú.
Hámark er á því hvað einstaka
framleiðandi getur fengið háan hluta
af stuðningsgreiðslum, hámark var
sett á hlutfall hvers framleiðanda af
heildargreiðslumarki hvers árs og
gripagreiðslur trappast niður með
fjölda kúa þannig að minni bú fá
hlutfallslega hærri stuðningsgreiðsl­
ur.
Við endurskoðun var jafnræði
meðal framleiðenda í kvótakaupum
aukið þar sem komið var á
hámarksverði auk þess sem hámark
var sett á það magn sem hver aðili
má kaupa á hverjum markaði með
greiðslumark mjólkur.
Kvótakerfið ekki fullkomið en
besta lausnin núna
Herdís Magna er nokkuð sátt við
kvótafyrirkomulag í mjólkurfram­
leiðslunni og telur meirihluta kúa­
bænda vera sama sinnis. Vilji bænda
hafi berlega komið í ljós þegar kosið
var um það á sínum tíma, tæp 90%
mjólkurframleiðenda vildu halda í
kvótakerfið.
„Kvótakerfið er ekki endilega
fullkomið en það er besta lausnin
sem við höfum núna að mínu mati.
Við getum haldið áfram að leita betri
leiða en ég tel það ekki neinum til
hagsbóta að stökkva á óígrundað­
ar hugmyndir að breytingum bara
breytinganna vegna,“ segir hún.
Framleiðslugeta kúabúa hefur
stóraukist á síðustu árum og er
eftirspurn eftir greiðslumarki í
samræmi við það. Framboðið er
ekki eins mikið en tvær lausnir eru
fyrir hendi til að auka framboð á
því, annars vegar nefnir hún að
framleiðendum fækki og hins vegar
að hlutdeild íslenskra kúabænda
á markaði aukist. „Við viljum
forðast fyrri kostinn eftir fremsta
megni og horfum frekar til sterkrar
hagsmunabaráttu og aukinnar
vöruþróunar.“
Saddir af umræðu um
búvörusamning og kvótamál
Bændur höfðu komið sér saman
um að fara fram á hámarksverð
og að það yrði ekki hærra en sem
næmi tvöföldu afurðastöðvaverði
á hverjum tíma. „Það fékkst því
miður ekki í gegn við endurskoðun
búvörusamningsins. Það var mikil
spenna á markaði þar sem eftirspurnin
var mikil en hreyfingin engin. Ég tel
að óvissa um fyrirkomulag hvers
markaðar hafi haft mest áhrif á að
lítil hreyfing var á greiðslumarki
og það var mikilvægt að koma á
vissu og hreyfingu á viðskiptin.
Lendingin í samningum við ríkið
var að koma á hámarksverði með
greiðslumark mjólkur, það yrði
þrefalt afurðastöðvarverð og það
myndi gilda út árið 2023, þegar
næsta endurskoðun mun eiga sér
stað. Við höfum séð jákvæða þróun
á síðustu tveimur mörkuðum eftir að
hámarksverð var fest í sessi og séð
aukna hreyfingu á greiðslumarki,“
segir Herdís Magna og bætir við að
hún hafi skynjað það á samtölum
sínum við bændur undanfarið að
flestir eru orðnir saddir af umræðu
um búvörusamninga og kvótamál og
vilja nýta tímann núna til að einbeita
sér að öðrum mikilvægum málefnum
greinarinnar.
Verndartollar
landbúnaðarframleiðslunnar
bitlausir
Eitt þeirra mála sem ofarlega hafa
verið á baugi í umræðunni eru
tollamálin og hefur Herdís Magna
Margrét Þóra Þórsdóttir
mth@bondi.is
„Ég hlakka til að takast á við áskoranir greinarinnar og vil nýta tímann vel til að eiga gott samtal og vinna að faglegum
málum greinarinnar,“ segir Herdís Magna Gunnarsdóttir, nýkjörinn formaður Landssambands kúabænda.
Myndir / Úr einkasafni
Nestispása í Stapavík, norðan Héraðssanda í helgarfríi á liðnu sumri. „Við
reynum eins og við getum að nota þá daga sem við komumst frá til að gera
eitthvað saman fjölskyldan og skoða landið,“ segir Herdís Magna, en með
henni eru eiginmaðurinn Sigbjörn Þór Birgisson og synirnir Birnir Hrafn
og Pálmar Flóki.
Kúabændur á Héraði og fjörðum tóku þátt í Skógardeginum mikla 2019 og
heilgrilluðu naut sem gestum og gangandi var boðið upp á. Ingibjörg Ásta
Ingvarsdóttir er með Herdísi Mögnu á myndinni.
Það fer vel um Pálmar Flóka í fínu sæti á dráttarvélinni.