Bændablaðið - 16.12.2021, Blaðsíða 26

Bændablaðið | Fimmtudagur 16. desember 202126
Þjóðir heims keppast nú við að
taka þátt í þeirri umbreytingu
sem felst í að draga úr notkun
jarðefnaeldsneytis og taka upp
nýtingu á orkugjöfum sem skilja
ekki eftir sig kolefnisútblástur.
Vetnisvæðing mun spila stóran
þátt í þessum markmiðum og
þá skiptir uppbygging innviða
höfuðmáli, líka á Íslandi. Þar
hyggst íslenska þróunarfélagið
VETNIS ekki láta sitt eftir liggja.
Á dögunum var gengið frá
samkomulagi Íslenska þróunarfé-
lagsins VETNIS og þýska sjóðstýr-
ingarfyrirtækisins Prime Capital
um að vinna saman að þróun og
uppbyggingu á því sem nefnt hefur
verið „Vetniskeðjan“.
Í samstarfi við fjölmörg öflug
fyrirtæki í vörudreifingu
Auðun Freyr Ingvarsson, fram-
kvæmdastjóri VETNIS, segir að
án innviðauppbyggingar varðandi
framleiðslu og dreifingu á vetni sé
tómt mál að tala um vetnisvæðingu
á Íslandi. Þá sé verkefnið það stórt
að margir þurfi að koma að því.
„Við stefnum að því að minnka
losun frá samgöngum á Íslandi
með þessu eina verkefni um meira
en eitt prósent. Við höfum verið í
samstarfi um þetta við Samskip,
Póstinn, Mjólkursamsöluna,
Kynnisferðir, Mannvit, Byko,
KPMG, Fóðurblönduna, BM Vallá,
Reykjavík Excursions, Kvikna,
Strætó, Iasavia, Íslandsbanka og
nú síðast Prime Capital.
Þannig erum við í raun að ná
saman fyrirtækjum sem öll hafa
það að markmiði að minnka losun
í þungaflutningum. Með því að búa
til fyrirtæki sem leggur fram tækni-
lausnina er í raun verið að dreifa
tækniáhættunni frá hverju einstöku
fyrirtæki sem að þessu kemur.“
Langferðabílar í flutningum verði
vetnisknúnir

„Lausnin felst m.a. í því að bjóða
upp á vetnisknúin farartæki sem
komast um 600 kílómetra á einni
tankfyllingu. Markmiðið er að
kostnaðurinn verði sem næst
rekstrarkostnaði á dísilknúnum
bílum.“
VETNIS telur að lausnin felist í
því að framleiða „grænt“ vetni þar
sem best hentar að nýta raforkuna
sem í boði er og í sem minnstri
samkeppni við aðra orkunýtingu.
Því gangi þeirra hugmynd ekki út
á að vera með litlar staðbundnar
stöðvar til vetnisframleiðslu þar
sem slíkt yrði alltaf kostnaðarsamara
þegar upp er staðið. Þess í stað sér
fyrirtækið fyrir sér uppbyggingu á
framleiðslu í stórum stíl, dreifingu og
uppbyggingu á dælustöðvum vetnis
sem henti mikilli notkun stórra fólks-
og vöruflutningabíla.
Óhagkvæmt að veðja á rafgeyma
í þungaflutningum
Auðun segir að Ísland hafi nokkra
sérstöðu í þessum málum, ekki
bara hvað varðar framleiðslu á raf-
orku og vetni úr endurnýjanlegum
orkulindum. Þungaflutningar með
bílum séu hlutfallslega mjög miklir
á Íslandi í samanburði við flest
okkar viðmiðunarlönd. Í Evrópu eru
kostirnir fleiri í þungaflutningum,
til dæmis með járnbrautalestum
og skipum.
Þungaflutningar um langan veg
í köldu loftslagi eins og á Íslandi,
þar sem auk þess þarf að fara um
fjallvegi, gangi illa upp á rafknúnum
bílum sem geyma alla sína orku í
rafhlöðum. Því telji VETNIS lausn-
ina felast í rafbílum þar sem raf-
orka er framleidd um borð úr vetni
með efnarafölum.
Stóra tengingu þarf til að hlaða
rafhlöðu í flutningabíl
Til að rökstyðja mál sitt nefnir
Auðun að til að keyra flutningabíl
í 3 klukkutíma sem knúinn er af
raforku frá rafhlöðu þurfi nálægt
hálfri megavattstund (500 kwst) af
rafmagni. Til að geta hlaðið slíkri
orku á rafgeymi á einni klukku-
stund, þá þurfi aflið að nema hálfu
megavatti. Auk þess séu rafhlöður
þungar og stór hluti af orku flutn-
ingabíla færi í að flytja rafhlöðurnar
á milli staða sem minnkar flutnings-
getuna verulega. Þetta þekkir fólk
m.a. í rafknúnum sendibílum í dag
þar sem flutningsgetan er vart nema
liðlega þriðjungur af flutningsgetu dí-
silknúins sendibíls. Dýrari bílar með
minni flutningsgetu hljóta auk þess
að kalla á hækkun flutningsgjalda.
Ef miðað er við algengar aðstæður
í flutningageiranum á Íslandi, þá geta
10 trukkar eða fleiri þurft að hlaða
á sama tíma. Það þýðir tengingu á
hleðslustað upp á 5 megavött. Það
er stærri tenging en Smáralindin í
Reykjavík er með og líka stærri en
Steinullarverksmiðjan á Sauðárkróki
er með. Þá má einnig nefna til
samanburðar að varaaflsstöð í
Bolungarvík sem sinna á öllum
norðanverðum Vestfjörðum er með
sex 1,8 megavatta (MW) dísilaflvélar
sem samtals geta framleitt 11 MW
af raforku.
Í stað þessa að setja upp
öflugt raforkudreifikerfi fyrir
trukkasamgöngur, þá sér VETNIS
fyrir sér að á stoppistöðvum þeirra
verði komið fyrir vetnistönkum og
áfyllingarbúnaði sem spari um leið
mikinn tíma hjá flutningabílstjórum
við áfyllingu á orku og auki
flutningsgetu umtalsvert miðað við
bíla búna rafhlöðum.
Samhæft hringrásarkerfi
Vetniskeðjan er því sagt samhæft
hringrásarkerfi þar sem grænt
vetni leikur lykilhlutverk. Kerfið
samanstendur af innviðum til
framleiðslu og dreifingar á grænu
vetni, stórum farartækjum svo sem
vöruflutningabifreiðum, rútum og
strætisvögnum og upplýsingakerfum
sem stýra framleiðslu á vetni í takt
við þörf í rauntíma.
Í samstarf með öflugum og
reyndum fjármögnunarsjóði
„Frá 2019 hefur VETNIS unnið að
þróun Vetniskeðjunnar í samstarfi við
leiðandi tæknifyrirtæki á heimsvísu
og innlenda samstarfsaðila,“ segir
Auðun Freyr.
„Við munum njóta dyggrar aðstoð-
ar Prime Capital, sem mun fjármagna
frekari þróun verkefnisins og fram-
kvæmd þess allt til enda. Það er
mikill fengur í samstarfinu við Prime
Capital. Sérfræðingar fyrirtækisins
búa yfir áralangri reynslu af upp-
byggingu grænna innviðaverkefna á
alþjóðavísu.
Við miðum að því að gera verk-
efnið fjárfestingarhæft á árinu 2022 og
hefja rekstur Vetniskeðjunnar á árinu
2024. Uppsetning Vetniskeðjunnar
mun minnka umtalsvert kolefnislosun
frá samgöngum á Íslandi.“
Prime Capital hefur frá 2012 fjár-
fest í tæplega þrjátíu verkefnum á
sviði endurnýjanlegrar orku og mun í
þessu tilfelli fjárfesta í gegnum Prime
Green Energy Infrastructure Fund
sem er sérhæfður sjóður um græna
innviðauppbyggingu.
„Við munum ekki ná hlutleysi í
kolefnislosun hagkerfa nema með
nýrri tækni og frumlegum viðskipta-
líkönum. Ísland, þar sem saman
fer gnótt grænna orkuauðlinda og
landfræðileg sérstaða, er tilvalinn
vettvangur framtaks, framfara og
uppbyggingar á þessu sviði,“ segir
dr. Mathias Bimberg, sjóðsstjóri hjá
Prime Capital. /HKr.
ORKA&TÆKNI
vetnisvæða
Við undirskrift samstarfssamnings um „Vetniskeðjuna“, talið frá vinstri: Mathias Bimberg, sjóðsstjóri hjá Prime
Capital, Auðun Freyr Ingvarsson, framkvæmdastjóri VETNIS, Stephan Klepsland, verkefnastjóri hjá Prime Capital.
Hafin er uppsetning á vetnisáfyllingarstöðvum í að minnsta kosti 33 löndum
samkvæmt vefsíðu Petrol Plaza. Hraðast miðar uppsetningu slíkra stöðva
í Kína, en Japanir eru þó komnir lengst, með um 150 áfyllingarstöðvar.
Mynd / Petrol Plaza