Bændablaðið - 13.01.2022, Blaðsíða 8

Bændablaðið | Fimmtudagur 13. janúar 20228
FRÉTTIR
Fimm íslensk náttúruverndarsvæði
tilnefnd til evrópskra verndarsvæða
Ísland hefur tilnefnt fimm
íslensk náttúruverndarsvæði
sem hluta af neti verndarsvæða
Bernarsamningsins, um vernd
villtra plantna, dýra og búsvæða,
sem kallast Emerald Network.
Svæðin eru Guðlaugstungur,
Vatnajökulsþjóðgarður, Verndar­
svæði Mývatns og Laxár,
Vestmannsvatn og Þjórsárver.
Á vef umhverfis- og auðlinda-
ráðuneytisins er fjallað um tilnefn-
ingarnar og þar segir að svæðin hafi
verið valin vegna þess að þau uppfylli
kröfur, að hluta eða öllu leyti, um
lagalega stöðu verndunar, umsjón-
ar, vöktunar og áætlana um hvernig
vernd og stjórnun sé háttað.
Aðili að Bernarsamningnum
frá 1993
Ísland hefur verið aðili að Bernar-
samningnum um vernd villtra
plantna, dýra og lífsvæða þeirra í
Evrópu frá árinu 1993.
Til að fylgja eftir markmiðum
samningsins er lagt til að ríki geri
tillögu að svæðum sem verði hluti af
Emerald Network. Markmiðið er að
mynda net verndarsvæða í Evrópu.
Ríki geta lagt inn tillögur að fjölda
svæða í einu eða í smærri skrefum.
„Í samvinnu við Ísland verða til-
lögur Íslands metnar af sérfræðingum
samningsins m.t.t. þeirra gagna sem
skilað var inn til samningsins. Ekki
liggur því enn fyrir hvort svæðin
verði samþykkt sem hluti af Emerald
Network, en niðurstöðu er að vænta á
næsta ári,“ segir á vef ráðuneytisins.
/smh Heyskapur í Mývatnssveit. Mynd / Bbl
Greint var frá því í Bændablaðinu
fyrir jól að áform væru um að
reisa áburðarverksmiðju í
Reyðarfirði í tengslum við verk­
efnið Orku garður Austurlands.
Ef áætl anir ganga eftir gæti slík
verk smiðja orðið að veruleika
eftir fimm til sex ár.
Áburðarframleiðslan er hugsuð
sem eins konar hliðarstarfsemi af
grunnframleiðslu orkugarðsins, sem
verður vetnisframleiðsla sem grunn-
ur fyrir framleiðslu á umhverfis-
vænu eldsneyti. Gert er ráð fyrir að
sú eldsneytisframleiðsla gæti staðið
undir fyrirhuguðum orkuskiptum í
samgöngum á Íslandi.
„Aðrar hliðarafurðir af þessu
verkefni eru til dæmis súrefni og
varmi – og hugmyndin er að nýta
þær líka á svæðinu,“ segir Magnús
Bjarnason hjá MAR Advisor, sem
er tengiliður danska fjárfestingafé-
lagsins Copenhagen Infrasturucture
Partners (CIP), og hefur leitt hag-
kvæmnisathugun á verkefninu í
samvinnu við Landsvirkjun og
Fjarðabyggð.
Umhverfisvænni raforku
umbreytt í vetni
„Grunnhugmyndin með orku-
garðinum er að umbreyta um-
hverfis vænni raforku í vetni.
Síðan verður umbreyting á vetn-
inu í aðrar tegundir rafeldsneytis
með rafgreiningu, eins og til dæmis
ammoníak. Möguleiki er bæði að
nýta vetnið beint sem orkugjafa
en það er umbreytingarferlið yfir
í ammoníak sem kannski helst er
verið að horfa til. Það er enda mikil
eftirspurn eftir vistvænu ammon-
íaki í heiminum og fyrirtæki líta
í vaxandi mæli á tækifærin til að
framleiða inn á þann markað.
Við framleiðsluna verður til
varmi og súrefni sem hægt verð-
ur að nýta til annarrar framleiðslu.
Ammoníakið verður þá nýtt bæði
sem eldsneyti og við áburðarfram-
leiðslu. Súrefnið mætti nota til
ýmiss konar iðnaðarframleiðslu
og fiskeldi, sem nyti líka góðs af
varmanum. Hann mætti líka nota
til ylræktar og garðyrkju. Tækifærin
eru mörg og svo er það spurningin
hvernig þau verða gripin,“ útskýrir
Magnús.
„Þannig að hugsunin á bak við
orkugarðinn er í raun að horfa á
tækifærin á Austurlandi. En jafn-
vel þó að vetnisframleiðslan verði
í Fjarðabyggð þá eru menn ekki
að einskorða sig við tækifæri þar,
heldur um allt Austurland og jafn-
vel víðar. En eðlilegt er að horfa til
þeirra tækifæra sem eru næst fram-
leiðslunni. Þannig gæti varminn og
súrefnið nýst vel í fiskeldi á landi
sem liggur nálægt orkugarðinum,“
bætir hann við.
Fiskeldi, áburðarframleiðsla
og fiskiskip
Að sögn Magnúsar eru hliðar-
afurðirnar af grunn starfseminni í
raun hugsaðar sem tækifæri fyrir
frumkvöðla og fyrirtæki að nýta sér
– en sé ekki meginviðfangsefni CIP,
Landsvirkjunar og Fjarðabyggðar.
Hins vegar hafi fyrirtæki komið inn
í verkefnið nýverið sem tengjast
mögulegri nýtingu þeirra. „Laxar
og Fiskeldi Austfjarða mun skoða
tækifærin sem blasa við þeim. Við
erum að skoða áburðarframleiðsl-
una með Atmonia og hugsanlega
munu einhverjir aðrir aðilar bætast
þar við. Síldarvinnslan er einnig
hluti af samstarfsverkefninu En
þetta eru allt hugmyndir sem þurfa
tíma og súrefni til að þroskast.“
Orkugarður í nágrenni
Mjóeyrarhafnar
Verkefnið er að sögn Magnúsar
ekki komið á það stig að búið sé
að skilgreina umfang starfseminnar
eða teikna hana nákvæmlega upp.
Þannig að enn er um formlega hag-
kvæmnisathugun að ræða. Hann
segir að orkuþörf hafi ekki verið
nákvæmlega áætluð fyrir verkefnið
– og ekki heldur framleiðslugeta –
þótt reiknað hafi verið fram og til
baka miðað við ýmsar forsendur.
Þó er gert ráð fyrir staðsetningu
garðsins í nágrenni Mjóeyrarhafnar
í Reyðarfirði, á um 20-30 hekt-
urum.
Hann útskýrir valið á staðsetn-
ingunni þannig að skoðun hafi
leitt í ljós ýmsa augljósa kosti við
Reyðarfjörð. „Höfnin er þar mjög
góð og aðstaðan, mikil iðnaðarþekk-
ing er á Reyðarfirði, Fjarðabyggð er
eitt af fáum sveitar félögum á Íslandi
sem er að hluta til án hitaveitu, fisk-
eldi er þar og svo er öflugur sjávar-
útvegur og útgerð – svo ég nefni nú
nokkur atriði. Svo var verkefninu
vel tekið af sveitarfélaginu og það
var tilbúið til samstarfs.“
Flest sem bendir til hagkvæmni
framleiðslunnar
„Það er flest sem bendir til þess
að það sé hagkvæmt að standa
fyrir slíkri framleiðslu á Íslandi
– og ekki bara hagkvæmt heldur
er líka einfaldlega þörf fyrir hana.
Við Íslendingar stöndum frammi
fyrir þeirri spurningu hvort við
ætlum að flytja inn þetta framtíðar
sjálfbæra eldsneyti eða framleiða
það sjálfir. Það liggur fyrir að við
erum á leið í þessi orkuskipti – og
um það er fólk sammála, þvert á
stjórnmálaflokka og starfsstéttir,“
segir Magnús.
Hann bætir því við að hug-
myndin í grunninn sé sú að þetta
verkefni geti þjónað mikilvægu
hlutverki í fyrirhuguðum orku-
skiptum á Íslandi. Ef áætlanir
gangi eftir ætti verkefni eins og
þetta að geta séð Íslandi að fullu
fyrir tilbúnum áburði.
Sambærilegt verkefni í þróun á
sex stöðum
Spurður um upphaflegu hug-
myndina að orkugarðinum, segir
Magnús að danska fjárfestingafé-
lagið CIP sé með sambærileg ver-
kefni í þróun á sex stöðum í heim-
inum í dag. „Þeir hafa verið að
leita fyrir sér á stöðum þar sem þeir
telja að aðstæður séu heppilegar.
Ísland er einn af þeim stöðum sem
eru í skoðun hjá þeim. CIP settu
sig í samband við Landsvirkjun
og síðan í framhaldinu á því var
farið að skoða heppilegar stað-
setningar fyrir svona á Íslandi. Í
kjölfarið bætist Fjarðabyggð við
og síðan er þessum snjóbolta ýtt
hægt og rólega á undan sér sem
síðan hefur stækkað jafnt og þétt,“
segir Magnús.
MAR Advisor sérhæfir sig
að sögn Magnúsar í að aðstoða
erlenda aðila við fjárfestingar á
Íslandi. „CIP réði okkur svo sem
sína ráðgjafa hér á Íslandi. Þeir
fjármagna verkefnið að fullu og
ekki er í raun gert ráð fyrir að aðrir
fjárfestar þurfi að koma að því.
Það er gríðarlega vel fjármagnað
félag með um 16 milljarða evra
í stýringu. Sjóðurinn innan CIP
sem vinnur að þessu verkefni er
með um tvo til þrjá milljarða evra.
Markmið hans er að reka um tíu slík
verkefni víðs vegar um heiminn,
sem nú er í undirbúningi hér. Flest
þeirra eru lengra komin í þróun
en það íslenska. Eitt er í Esbjerg
í Danmörku, eitt á Spáni, eitt í
Noregi og eitt er í Ástralíu svo ein-
hver lönd séu nefnd. Niðurstöður úr
þessari hagkvæmnisathugun hér á
Íslandi ættu að vera að fullu ljósar
eftir fáeina mánuði.“
Mjóeyrarhöfn í Reyðarfirði. Orkugarðurinn er fyrirhugaður á um 20-30 hektara svæði í nálægð við höfnina.
Magnús Bjarnason hjá MAR Advisor, sem er tengiliður við fjárfestingafélagið
Copenhagen Infrasturucture Partners, sem stendur á bak við hugmyndina
um Orkugarð Austurlands. Mynd / smh
Framleiðsluferlið við rafeldsneyti Orkugarðs Austurlands.
Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is