Bændablaðið - 13.01.2022, Blaðsíða 16

Bændablaðið | Fimmtudagur 13. janúar 202216
Fjöldi erlendra skipa hefur heim-
ild til veiða í íslenskri lögsögu ár
hvert. Misjafnt er hvað þau bera
mikið úr býtum en á nýliðnu ári
var afli þeirra tæp 130 þúsund
tonn. Alls voru 89 erlend skip að
veiðum hér í lengri eða skemmri
tíma. Færeysk skip veiddu mest.
Þau erlendu skip sem sóttu
Íslandsmið á síðasta ári eru frá
Noregi, Færeyjum og Grænlandi.
Aflinn er aðallega uppsjávar-
fiskur; loðna, norsk-íslensk síld
og kolmunni. Af þessum þremur
tegundum veiddust alls 122 þúsund
tonn. Um 6 þúsund tonn veiddust
af botnfiski.
Heimildir af tvennum toga
Aflaheimildir erlendra skipa hér við
land eru af tvennum toga. Í fyrsta
lagi mega þau veiða af eigin kvóta
í deilistofnum, þ.e. kvóta sem skipin
fá frá heimalandinu, aðallega loðnu
og norsk-íslenskri síld en einnig
kolmunna. Í öðru lagi veiða þau
af kvóta sem íslensk stjórnvöld
láta þeim í té í tengslum við fisk-
veiðisamninga viðkomandi ríkja
og Íslands.
Megnið af því sem erlendar þjóð-
ir veiða hér er af eigin kvóta þeirra
í uppsjávartegundum. Alls veiddu
þær rúm 116,5 þúsund tonn af eigin
kvóta á síðasta ári en um 12,5 tonn
af kvóta frá Íslandi, þar af var helm-
ingur loðna sem Færeyingar veiddu.
Sjá meðfylgjandi töflu.
Færeyingar veiddu mest
Erlend skip veiddu hér nánar til-
tekið 129.022 tonn, miðað við tölur
sem unnar eru upp úr gögnum á vef
Fiskistofu. Til samanburðar má geta
þess að heildarafli íslenskra skipa
var tæpar 1,2 milljónir tonna á árinu
2021, samkvæmt bráðabirgðatölum
Fiskistofu.
Færeyingar veiddu hér mest, eða
um 75 þúsund tonn, þar af var upp-
sjávarfiskur tæp 70 þúsund tonn.
Norðmenn komu þar á eftir með um
44 þúsund tonn, nær allt uppsjávar-
fiskur. Grænland rekur svo lestina
með rúm 10 þúsund tonn.
60 þúsund tonn af loðnu
Loðna er sú tegund sem erlend skip
veiddu mest af, eða samtals tæp 60
þúsund tonn. Þar voru Norðmenn
einna drýgstir og veiddu rúm 43
þúsund tonn.
Norsk-íslensk síld kemur fast á
eftir með rúm 57 þúsund tonn. Þar
voru Færeyingar á ferðinni. Síðustu
árin hefur færst í vöxt að færeysk
skip veiði töluvert af síldarkvóta
sínum í íslenskri landhelgi. Árið
2020 veiddu þau til dæmis um 77
þúsund tonn.
Af botnfiski veiddist mest af
þorski, eða 2.325 tonn. Tæp 1.700
tonn af ýsu voru veidd, rúm þús-
und tonn af löngu og um 730 tonn
af keilu. Færeyingar eru atkvæða-
mestir í botnfiskinum eins og nánar
verður vikið að.
Hér á eftir verður farið yfir veiði-
heimildir Norðmanna, Færeyinga og
Grænlendinga hér við land, byggt
á upplýsingum sem aflað var hjá
Kristjáni Frey Helgasyni, sérfræð-
ingi í ráðuneyti sjávarútvegs.
Þrenns konar heimildir Norð­
manna til loðnuveiða
Norðmenn eru 5% hluthafar í
íslenska loðnustofninum og þeir
hafa réttindi til að veiða þessa loðnu
í íslenskri lögsögu.
Með Smugusamningnum frá
1999 fá Norðmenn auk þess loðnu
frá Íslandi og mega veiða hana í
lögsögunni. Magn loðnu er háð því
hve mikið Íslendingar fá að veiða af
þorski í norsku lögsögunni.
Loks má nefna varðandi loðnu
að samkvæmt ákvæðum í tvíhliða
bókun Íslands og Noregs í gildandi
loðnusamningi þá veitir Ísland
aðgang til veiða á þeirri loðnu
sem Norðmenn fá frá ESB, þ.e.
loðna sem ESB hefur áður keypt
af Grænlandi.
Varðandi botnfisk fá Norðmenn
með Smugusamningi frá 1999 að
veiða allt að 500 tonn af keilu,
löngu og blálöngu og veiða hana á
línu og er þetta hluti af gagngjaldinu
vegna samningsins.
Færeyjar fá botnfisk
og loðnu frá Íslandi
Færeyingar hafa heimild til að
veiða botnfisk hér og loðnu sem
Íslendingar láta þeim í té.
Þeir hafa einnig fullan aðgang
að Íslandsmiðum til veiða á
norsk-íslenskri síld og kolmunna
af eigin kvóta. Færeysk skip fá hjá
Íslendingum allt að 5.600 lestir af
botnfiski sem veiddur er á línu og
handfæri. Þorskur skal ekki vera
meira en 2.400 lestir og keiluafli
ekki meiri en 400 lestir.
Heimildir færeyskra nótaskipa í
loðnu, sem Íslendingar láta þeim í
té, reiknast þannig að þau fá allt að
30 þúsund tonnum af hlut Íslands í
heildarloðnukvótanum enda verði
leyfilegur heildarafli að minnsta
kosti 500 þúsund tonn. Verði leyfi-
legur heildarafli minni en 500 þúsund
tonn nemur hlutdeild færeyskra skipa
5% af heildinni.
Heimildir Grænlands
Grænlendingar eru 15% hluthafar
í loðnustofninum og hafa rétt til að
veiða alla þá loðnu, sem úthlutað er
til grænlenskra skipa, við Ísland, að
því er fram kemur í upplýsingum frá
Kristjáni Frey Helgasyni.
89 erlend skip
Alls stunduðu 89 skip frá Noregi,
Grænlandi og Færeyjum veiðar í ís-
lenskri landhelgi á síðasta ári, þar af
77 á uppsjávarveiðum, samkvæmt
upplýsingum frá Fiskistofu. Þetta
er nokkur fjöldi skipa þegar haft er
í huga að íslenski uppsjávarflotinn
telur rétt rúm 20 skip eða þar um bil.
Frá Noregi voru 58 skip, þar af
tvö línuskip á botnfiskveiðum. Frá
Færeyjum voru 29 skip, þar af 9
línuskip og eitt á handfærum. Tvö
grænlensk uppsjávarskip voru hér
á loðnuvertíðinni á síðasta ári og
lönduðu afla.
Veiðum erlendu loðnuskipanna
eru settar nokkrar skorður, sérstak-
lega norsku skipunum. Ekki mega
vera fleiri en 30 norsk skip á sama
tíma í lögsögunni, veiðar eru bundnar
við nót og takmarkað svæði. Þá máttu
þau aðeins veiða frá 15. janúar til 22.
febrúar. Rýmri reglur gilda um veiðar
grænlenskra og færeyskra skipa, sér-
staklega þeirra grænlensku.
Hluta landað á Íslandi
Hluta af afla erlendu skipanna
var landað í íslenskum höfnum til
vinnslu. Þau lönduðu um 18 þúsund
tonnum af loðnu hér á landi á síð-
asta ári.
Norðmenn lönduðu hér tæpum
12.500 tonnum, aðallega til mann-
eldisvinnslu.
Grænlensk skip lönduðu hér
tæpum 5.700 tonnum til vinnslu.
Hluti af afla grænlensku skipanna
var sjófrystur en einnig lönduðu þau
um 2.500 tonnum í Færeyjum. Þess
má geta að eignatengsl eru á milli
útgerða grænlensku skipanna og
íslenskra aðila.
Færeysku skipin lönduðu öllum
sínum loðnuafla í Færeyjum.
Hvað fáum við í staðinn?
Íslendingar fá ýmislegt í staðinn
fyrir þær veiðiheimildir sem þeir
veita Færeyingum og Norðmönnum,
samkvæmt gagnkvæmum fiskveiði-
s amningum.
Fyrir það fyrsta fá Íslend-
ingar aðgang að færeysku fisk-
veiðilögsögunni til að veiða af
íslenska kvótanum í kolmunna. Þetta
ákvæði er mikilvægt því megnið af
kolmunnaafla íslenskra skipa er veitt
utan íslensku lögsögunnar.
Einnig geta íslensk skip veitt
norsk-íslenska síld af eigin kvóta í
færeyskri lögsögu. Þá má nefna að
við megum veiða 1.300 tonn af mak-
ríl á ári við Færeyjar.
Smugusamningurinn við
Norðmenn gaf okkur heimild til að
veiða 3.200 tonn af þorski miðað við
slægðan afla, auk hóflegs meðafla,
í norsku lögsögunni í Barentshafi á
árinu 2021. Í ár megum við veiða tæp
5.200 tonn. Heimildir okkar taka mið
af ástandi þorsks í Barentshafi. Þess
má geta að á árinu 2014 máttum við
veiða þar 7.300 tonn af þorski.
Hvernig verður árið 2022?
Útlit er fyrir að afli erlendra skipa í
íslenskri lögsögu á árinu 2022 verði
enn þá meiri en á síðasta ári þar
sem heildarloðnukvótinn er stærri
en hann hefur verið í mjög langan
tíma. Alls hafa erlend skip heimild
til að veiða um 240 þúsund tonn af
loðnu hér að öðru óbreyttu. Það fer
svo að sjálfsögðu eftir því hvernig
vertíðinni vindur fram hver loka-
niðurstaðan verður.
Færeyingar mega veiða hér 30
þúsund tonn af loðnu eins og getið
er hér að framan.
Norðmenn hafa heimild til að
veiða hér rúm 145 þúsund tonn af
loðnu, samkvæmt upplýsingum
sem Bændablaðið fékk frá Norges
Sildesalgslag, sölusamtökum upp-
sjávarfisks í Noregi. Norsku fisk-
veiðiheimildirnar skiptast þannig
að rúm 45 þúsund tonn eru af eigin
hlutdeild, tæp 31 þúsund tonn koma
frá Íslandi og um 69.500 tonn eru
fengin frá ESB (upprunalega frá
Grænlandi).
Heildarkvóti Grænlands er um
135 þúsund tonn, helming hans
seldu þeir til ESB samkvæmt venju,
eins og áður er getið, en hinn helm-
inginn fá grænlensk skip að veiða
hér við land.
Ef Færeyingar halda upp teknum
hætti að veiða norsk-íslenska síld í
íslenskri lögsögu í miklum mæli þá
gæti afli erlendra skipa stefnt hátt í
um 300 þúsund tonn á árinu 2022.
NYTJAR HAFSINS
Kjartan Stefánsson
kjartanst@simnet.is
130 þúsund tonn
Norskur línubátur á Íslandsmiðum.
Veiðar erlendra skipa á Íslandsmiðum 2021 í tonnum
Tegund Noregur Færeyjar Grænland Samtals
Þorskur 52 2.273 2.325
Ýsa 20 1.638 1.658
Ufsi 1 156 156
Gullkarfi 40 62 101
Langa 91 926 1.017
Keila 388 341 728
Norsk- íslensk síld 57.191 57.191
Loðna 43.121 6.405 10.263 59.790
Kolmunni 5.985 5.985
Annað 14 56 70
Samtals 43.726 75.033 10.263 129.022
Heimild: Unnið upp úr gögnum á vef Fiskistofu.
Næsta blað kemur út 27. janúar
Dreift í 32 þúsund eintökum á yfir 420 dreifingarstaði og lögbýli á Íslandi